Koude periode scherpt verder aan...

Het is vrij koud en zoals verwacht wordt het nog kouder...dit wordt bevestigd door de laatste weermodellen. Dit weekend komt het kwik overdag nog aan zo'n 5 graden, dankzij de krachtige werking van de zon. 's Nachts vriest het licht tot matig.

Vanaf volgende week doet de winter een nog een schepje bovenop met overdag amper nog temperaturen boven het vriespunt. Zeker woensdag, donderdag en vrijdag lijken onvervalste ijsdagen te worden, wat wil zeggen dat het zowel 's nachts als overdag blijft vriezen. Het wordt overdag amper een graad of -2 en 's nachts duikt het kwik vlot onder -5 graden, lokaal in Vlaanderen tot -10 graden.

Doordat er altijd een goed voelbare oostenwind staat, zal de gevoelstemperatuur (windchill) overdag rond -5 graden schommelen en 's nachts rond -10 graden of iets lager. Wanneer de voorspellingen uitkomen, bedraagt die gevoelstemperatuur in het tweede deel van volgende week zelfs overdag rond -8 graden. De wind is dan echt te snijden en het is dan uiterst onaangenaam buiten. Temeer de zon dan veel minder aanwezig zal zijn als we nu ervaren...

Het is niet uitgesloten dat er vanaf het midden van volgende week wat lichte sneeuw valt. 

Eerste indicaties geven aan dat er vanaf volgend weekend een lichte opwarming volgt met overdag weer positieve temperaturen. 's Nachts blijft het evenwel vriezen. 

Dit weekend worden de eerste wielerwedstrijden in ons land gereden. Vooral de renners in Kuurne-Brussel-Kuurne zullen af te rekenen hebben met een snijdende noordooster bij maxima net boven nul en 's morgens rond -6 graden. De zon zal hopelijk veel goed maken...

De Russische beer is los!

Deze week kunnen we niet echt spreken van lenteweer. De aangevoerde luchtmassa is polair en continentaal van oorsprong en het is dankzij de zon (we naderen eind februari en dus heeft de zon best al wat kracht) dat het overdag nog een graad of 5 kan worden. 's Nachts duiken we uiteraard de diepvries in.

De aanvoer van relatief koude lucht hebben we te danken door een noordoostelijke wind, veroorzaakt door hoge druk over Scandinavië.

Echter, de aangevoerde lucht is nu nog niet te vergelijken met de luchtmassa die ons begin volgende week zal bereiken. Dan zal het arctische hogedrukgebied zuidelijk afzakken richting Scandinavië en zal er een tong van rechtstreeks arctische continentale lucht ontstaan over Europa. De aangevoerde lucht wordt gekarakteriseerd door zeer lage temperaturen op enige hoogte (ca. -16° op anderhalve km hoogte). De lucht zal ook zeer droog zijn, met een relatieve vochtigheid overdag rond 20%.

Het afzakken van die koude lucht heeft te maken met de uitbouw van een sterk Scandinavisch hogedrukgebied, wat op haar beurt waarschijnlijk te koppelen valt aan het stilvallen van de stratosferische polaire vortex. Deze is stilgevallen door een zgn 'Sudden stratospheric warming' (SSW). Meer over zo'n SSW kan u in een eerdere blogpost lezen. Onderstaande grafieken geven die SSW weer tijdens de eerste week van februari, vooral dan nabij de Noordpool. Dit leidde tot de ontwikkeling van een hogedrukgebied in de stratosfeer (zie afbeelding bovenaan het artikel) waar normaal een lagedrukgebied aanwezig is.

Hoe dan ook, de atmosfeer gaat op slot onder de gedaante van een krachtige blokkade in de hoogte (zie kaart hieronder op 500 hPa, met afzonderlijke hogedrukkern ten westen van Scandinavië) waarbij de straalstroom, die zich doorgaans in onze buurt bevindt deze tijd van het jaar, verschuift naar Noord-Afrika. De klassieke relatief zachte zuidwestelijke zeelucht kan ons minstens de komende 10 dagen niet meer bereiken.

Over Siberië zal de komende dagen een bel zeer koude lucht in beweging komen en deze zal onder een gunstige drukverdeling geleidelijk aan onze kant opkomen. Vandaag (bovenste kaart hieronder) is die koude lucht nog aanwezig over Siberië. Vanaf kaart 3, begin volgende week, komt die tong aan in ons land en ook daarna blijft de aanvoer erg koud (donkerpaarse kleur). Dit zijn voorspelde temperatuurkaarten op een hoogte van ca. 1.5 km door het Amerikaanse globale weermodel. Het Europese weermodel bevestigt deze avond een zelfde scenario dat minstens even koud is, zo niet nog iets kouder.

Het Europese weermodel voorziet vanaf begin volgende week permanente vorst, met overdag maxima in het centrum rond -1 à -2 graden en 's nachts -7 à lokaal -10 graden. De aanvoer van koude lucht wordt volgende week nog versterkt door een lagedrukgebied (in de hoogte) dat over Oost-Europa trekt en mede als 'motor' dient van de onvervalste transportkou.

Naast de koude lucht zelf moeten we vooral niet vergeten dat er veelal een matige en misschien soms een vrij krachtige doorstaande wind zal waaien waardoor de gevoelstemperatuur overdag best eens richting -6 à -7 graden kan zakken, en 's nachts onder -10 kan dalen! 

Hieronder is het ensemble weergegeven van het Europese weermodel voor het zuiden van Nederland. De rode lijn representeert de hoofdrun van het weermodel.

Verhoogde kans op windhozen woensdag

Aanstaande woensdagochtend trekt een krachtig stormveld over de Benelux. Daarbij komen we ook terecht in de linker uitgang van de straalstroom. De luchtmassa zal dus onstabiel zijn en dat verhoogt de kans op zware windstoten. We verwachten pieken tot 110 km/h en lokaal wat meer. Maar ervaring leert dat in dergelijke straalstroomconfiguratie bij buien extra zware windstoten kunnen voorkomen van dynamische aard. Daarbij is een lokale windhoos niet uit te sluiten! Diverse weerparameters geven tevens aan dat de kansen op dergelijke heftige windverschijnselen aanwezig is. Het WRF model geeft mooi aan dat de neerslag op het (secundaire) koufront lijnvormig zal zijn en dus dynamisch van aard (kata koufront). 

Maandag sneeuw?

De situatie is boeiend. Vanmorgen trok een neerslagzone door het land waarbij de eerste neerslag als sneeuw viel. Actueel trekt een kleine stormdepressie voorlangs en zitten we in de bijhorende warme sector waarbij flinke dooi is ingezet( reeds een graad of 8 op veel plaatsen). De wind trekt de komende uren snel aan met kans op windstoten tot 100 km/h aan zee en 80 km/h elders. In de loop van de avond komen we

Morgen maandag bereikt een nieuwe diepe depressie ons land vanuit Frankrijk waarbij de bijhorende actieve neerslagzone zowat gans de dag over het land blijft hangen. Het is de verwachting dat het kwik bij aankomst van de neerslag rond +3 graden zal schommelen en als regen/smeltende sneeuw zal vallen, maar na een tijd zou de neerslag in sneeuw kunnen overgaan (zeker in het westen waar de bovenluchten het koudst zijn). Gezien de intensiteit en de duur van de neerslag kan dat problematisch zijn en ZOU dat voor een sneeuwlaag van 10-15 cm kunnen zorgen over de westelijke landshelft. 

Aangezien de opbouw van de atmosfeer morgen slechts op de grens schommelt om sneeuw te geven of regen, en het de positie van de neerslagzone nog iets kan afwijken, is het niet met zekerheid te zeggen of de sneeuw er komt. De kans is wel significant en ALS de neerslag in sneeuw overgaat, kan dit meteen voor problematische vormen gaan , aangaande snelle opbouw sneeuwdek. In het worst case scenario is het morgen vooral na de middag over een deel van het land chaos op de weg. 

Orkaan Ophelia uitgegroeid tot cat.2 orkaan

Orkaan Ophelia heeft vannacht aan kracht gewonnen en is nu een cat. 2 orkaan. De orkaan zal de komende dagen rakelings langs La Coruna trekken om daarna af te buigen naar het noorden en uit te komen ten westen van Ierland of over Ierland. 

Op het moment dat de orkaan nog ten westen van La Coruna zal trekken, heeft de storm nog eigenschappen van een klassieke tropische storm. De aanwezigheid van restanten van vroegere tropische stormen zijn geen uitzondering over Europa. Maar een echte tropische storm met al zijn karakteristieken zo dicht bij het Europese vasteland is wel uitzonderlijk.

In de loop van zaterdag wordt de transformatie naar een extra-tropische storm wel ingezet en deze zou tegen laat zondag rond moeten zijn waardoor het National Hurricane Center tegen die tijd spreek van een post-tropical storm with hurricane force. Met andere woorden, tegen de tijd dat de storm Ierland bedreigt kunnen we niet meer spreken van een echte tropische storm maar halen de winden vlakbij de kern wel nog orkaankracht.

Orkaan Ophelia nadert de Europese kust...wat is haar invloed op ons weer?

Dit jaar kenden we een druk orkaanseizoen. Momenteel is er één orkaan actief op de Atlantische Oceaan, Ophelia, waardoor de teller op 10 komt te staan dit jaar wat een record zou zijn. De orkaan zal de komende 48 uur maar langzaam noordoostwaarts bewegen terwijl zij zich verwijderd van het echt warme zeewater. De orkaan blijft tot die tijd in een vrijwel barotroop milieu aanwezig en behoudt hierdoor desondanks alle tropische kenmerken. 

Op zaterdag zal de orkaan in contact komen met een uitgestrekte hoogtetrog die naar het zuiden over de Oceaan uitzakt. Hiermee zal de transitie worden ingezet richting extra-tropisch systeem en zal door de versterkte barocliniteit en bijhorende windshering, de storm zijn voor een tropisch systeem karakteristieke symetrische warme kern verliezen en tegen zondag is er sprake van een storm met asymmetrische warme kern. We zouden dan kunnen spreken van een kruising (hybride vorm) tussen een tropische storm en een klassieke Atlantische depressie.

Onderstaande modelprognose geeft duidelijk aan dat de structuur tegen zaterdag evolueert van symmetrisch naar asymmetrisch. Vaak zien we bij deze transitie dat zo'n storm afzwakt in intensiteit want de bouwstenen van zo'n systeem worden dan immers snel afgebroken en de machine gaat danig pruttelen. Echter, door de toenemende barocliniteit bij zo'n transformerende storm komt er een nieuwe soort (dynamische) energie op de proppen waardoor niet zelden zo'n storm zich herpakt en opnieuw aan kracht wint, evenwel dan onder een andere (asymmetrische) structuur.

Op de voorspelde weerkaart van de Britse weerdienst is te zien dat tegen zondagnacht, Ophelia zich bevindt ten westen van het Iberisch Schiereiland en wordt opgenomen in het polaire front. Vandaar het asymmetrische karakter.

Hieronder is het voorspelde traject opgenomen van het National Hurricane Center waarbij te zien is dat de storm tegen maandag zou uitkomen ten zuidwesten van Ierland en door deze weerdienst wordt de storm nog onder de noemer Hurricane (= orkaan) ondergebracht. De reden daarvoor is dat volgens de weermodellen, de wind nabij de stormkern dan nog orkaankracht (> 118 km/h 1-minuut gemiddelde wind) zou halen. Dat het weercentrum de storm nog als orkaan aanduidt  heeft echter niks te maken dat de storm fysiologisch nog de structuur van een orkaan heeft zoals we deze vinden in de barotrope tropische gebieden. De storm zou tegen dinsdag uitkomen ten noorden van Schotland maar vanaf daar gaan de weermodellen sterk uiteen wat betreft voorspelde traject.

Vraag is in hoeverre de orkaan invloed zal hebben op het weerbeeld. Wel, wanneer het voorspelde traject aangehouden blijft mogen we er van uitgaan dat delen van de Britse Eilanden stormachtig weer zullen kennen ergens laat maandag, dinsdag. Rukwinden kunnen erg fel uitvallen, aangezien diverse modellen aangeven dat de getransformeerde stormdepressie wat in kracht zal winnen door de toenemende dynamiek op de hogere breedtegraad.

Voor het Europese vasteland en ons land zal de invloed echter beperkt zijn. Her en der valt te lezen dat Ophelia de oorzaak is van het warme weer dat ons dit weekend en maandag te wachten staat. Dit moet echter zwaar genuanceerd worden. Het warme weer komt naar ons onder toedoen van een grootschalige hoogtetrog op de Oceaan die later dit weekend ten westen van de Britse Eilanden terechtkomt en instaat voor een zuidelijke tot zuidwestelijke hoogtetsroming. Daarnaast is er intussen sprake van een uitgestrekt hogedrukgebied over Europa. Hierdoor kennen we een ideale combinatie van subsidentie waarbij een optimale instraling van de zon gecombineerd wordt met transportwarmte uit het zuiden. Dit kan goed geïllustreerd worden aan de hand van onderstaande modelprognose voor zondagmiddag. Deze kaart toont de temperatuur en geopotentiaal op 850 hPa. Op zondag wordt het een zomerse dag met 22 graden en volop zon, net tengevolge bovenstaande argumentering. We zien op de kaart immers een zuidwestelijke corridor over de benelux met warme lucht in de hoogte (ca. 13 graden op 850 hPa). en waar is Ophelia op dat moment? Wel, de storm is dan nog duizenden kilometers verwijderd van ons land en bovendien in diameter erg klein (mesoschaal), te klein om maar enige invloed te hebben op de stroming over West-Europa!

Hoe kleinschalig Ophelia eigenlijk is en hoe beperkt haar invloed is op de algemene synoptische configuraties op de weerkaarten is ook hieronder te zien. Op zondag is de storm niet meer dan een 'puist' aan de voorzijde van een vele malen uitgestrektere hoogtetrog. Haar invloed is m.a.w enkel voelbaar in een straal van een paar honderd kilometer rond de kern en kan van geen betekenis zijn voor welk weerbeeld ook over onze streken. 

Tegen maandag is de kern (ook in de hoogte) opgenomen in de hoogtetrog en hier lijkt wel sprake dat de storm de hoogtetrog zelf beïnvloed. De storm is tegen die tijd dan ook volledig extra-tropisch. Maar zelfs dan zal men moeten vaststellen dat voor ons land het zomerweer geen gevolg is van deze ontwikkelingen waarbij de invloed zich enkel uitstrekt tot over de Britse Eilanden.

Conclusie: het blijft uitkijken wat het traject zal zijn van Ophelia en in hoeverre ze een bedreiging zal vormen voor de Britse Eilanden. Uitspraken als dat de storm verantwoordelijk is voor het uitzonderlijke nazomerweer de komende dagen zijn echter niet correct. Een nauwgezette benadering van de weerkaarten laat daar weinig twijfel over bestaan. Men moet immers de relativiteit van de schaal van deze storm en de impact op de grootschalige stromingen in het oog houden...  

Zever...gezever...

Volgens De Standaard maken we thans de doortocht mee van een ex orkaan. Jawel, en dan nog van ex orkaan Maria. Mocht u vandaag weggeblazen zijn onderweg door het 'herfstweer' (het werd lokaal 20 graden vandaag in ons land, maar goed....) dan was dat alvast niet door één of andere ex orkaan. En al zeker niet door Maria, want even na de middag bevonden de (overigens nauwelijks herkenbare en kleinschalige) restanten van Maria zich op zowat 2.000 km van ons verwijderd, ten zuidwesten van Ierland. #fakenews