Droge periode breekt (opnieuw) aan

Na een wisselvallige periode lijkt zich opnieuw een droge en zachtere episode aan te bieden waar hogedrukgebieden met de scepter zwaaien.

Vandaag zijn nog enkele buien mogelijk, al is het op de meeste plaatsen vandaag reeds een droge dag met steeds meer zon. Morgen dinsdag  krijgen we vrij veel wolken aan de noordflank van een langgerekte anticycloon. 

Tijdens het tweede deel van de week warmt de lucht verder op en zeker naar vrijdag toe zouden we brede opklaringen moeten kunnen binnen halen. Vrijdag lijkt dan ook nog eens een onvervalste lentedag te worden met maxima rond 17 à 18 graden. 

In de loop van zaterdag trekt een zwakke storing door het land (waaruit nauwelijks regen valt)  waarachter een nieuw hogedrukgebied de wacht overneemt. De aangevoerde lucht is dan evenwel opnieuw polair van oorsprong waardoor het kwik een stap achteruit zet met maxima zaterdag nog van een graad of 13 en zondag zo'n 11 graden. In de loop van volgende week zou de luchtdruk altijd hoog blijven en met wat geluk blijven storingen uit de buurt. Met een zuidwestelijke stroming klimt het kwik traag maar zeker opnieuw richting een graad of 15. Er zijn indicaties dat het kwik uiteindelijk hoger kan uitkomen, veel zal afhangen van de exacte positie van de blockings in de hoogte en bijhorende positie van het hogedrukgebied aan de grond. 

Lenteweer in februari...samenloop van omstandigheden

In Ukkel werd de maximumtemperatuur vandaag afgeklokt op een respectabele 18 graden (de officiële waarde weten we morgen pas). Wanneer we de weerkaart van vanmorgen hiernaast bekijken, zien we meteen de weldoener: een krachtig en uitgestrekt hogedrukgebied met kern boven de Alpen. Storingen worden ver weg gehouden en wij hebben te maken met een zuidelijke tot zuidoostelijke stroming. 

Doordat de situatie al een paard dagen zo is, heeft de aangevoerde luchtmassa tijd gehad uit te drogen. We hebben te maken met temperaturen in de namiddag rond 16 graden, terwijl de dauwpunttemperatuur erg laag is: rond het vriespunt! Hoe verder beide temperaturen uit elkaar liggen, hoe droger de lucht is. de lucht is m.a.w erg droog. In relatieve vochtigheid uitgedrukt: deze bedraagt ca. 30%. Hoe droger een luchtmassa is, hoe sneller deze opwarmt maar ook afkoelt. Kijken we maar naar onderstaand temperatuurgrafiek van verschillende meetstations in en om Gent. Vooral buiten de grootstad is dat effect goed te zien (zwarte grafiek, station Melle). Het valt op hoe snel het kwik in de late namiddag pijlsnel naar beneden duikt wanneer de zon laag aan de hemel komt. Eens de zon weer voldoende hoog komt deze ochtend, schiet het kwik opnieuw pijlsnel naar omhoog. Dit is typisch een fenomeen van een aride continentale (en dus droge) luchtmassa. Een gelijkaardig temperatuurverloop zien we in de woestijnen en in savannegebieden. 

Een bijkomende reden waarom het zo warm wordt dezer dagen, is dat de aangevoerde lucht gewoon ook erg warm is in de hoogte. Wanneer we de gebruikelijke referentiehoogte nemen van ca. 1500m (het 850 hPa vlak in vakjargon), dan zien we een temperatuur van maar liefst 10 graden op die hoogte (zie 850 hPa kaart model GFS hiernaast).

Het is nergens in West-Europa zo warm in de hoogte als bij ons, en bovendien bereikte deze bel van warme lucht ons net op het moment dat de zon zijn invloed het meest kon doen gelden, nl. deze namiddag.

Een bijkomend fenomeen is wat we noemen subsidentie aan de lijzijde van heuvelgebied of gebergte. Dezer dagen staat er een zuidoostelijke stroming en wordt de lucht dus over het Ardens reliëf omhooggestuwd om terug te zakken aan de achterzijde (de lijzijde). In dit geval dus in een gebied ten noorden van de Ardennen. Onderweg wordt een portie van de warme lucht in de hoogte meegepikt waardoor deze in de onderste luchtlagen terecht komt. Dit zorgt in die gebieden voor een extra paar graden. In die gebieden zien we dan ook de hoogste maxima vandaag (16-17gr) (zie kaart van 15 uur lokale tijd deze namiddag). Uiteraard speelt het feit mee dat de zonne-instraling vandaag 100% is (zelfs geen hoge bewolking).

De komende dagen wordt de aangevoerde lucht een fractie koeler (zie temperatuurgrafiek op 850 hPa (bovenste grafiek) van het GFS model. Morgen komt de T850 uit op zo'n 8 graden en zondag op zo'n 7-8 graden. De maxima zullen dan ook iets lager uitvallen dan vandaag in het weekend al blijft het met 13 à 14 graden nog erg zacht voor deze tijd van het jaar en schijnt de zon nog zeer uitbundig (al zijn er i.t.t vandaag wat meer hoge wolkensluiers). 

Vooral op dinsdag en woensdag zien we een knik in de grafiek en wordt het wat frisser met meer wolken en misschien lokaal een bui, maar daarna lijkt het weer zich te herstellen en lijkt het kwik opnieuw de 15 graden te gaan opzoeken...

Zonnig en zeer zacht weer; lange droge periode

De weermodellen bevestigen de eerdere prognose dat we aan de voordeur staan van een mooie, zonnige periode waar het lentegevoel nooit veraf zal zijn.

Morgen woensdag reeds wordt het snel vrij zonnig vanaf het zuiden met maxima die stijgen naar zo'n 10 graden. Tot en met maandag aanstaande blijft het vervolgens zeer zonnig met soms nauwelijks een wolkje aan de lucht bij maxima die stijgen tot zo'n 13 à 14 graden. In de Kempen is een lokale 15 graden niet uitgesloten, zeker op vrijdag. 

Vrijdag lijkt in het algemeen de mooiste en warmste dag van de week te worden met niks dan zon en meestal maar een zwak briesje. Er staat nooit al te veel wind zodat het lentegevoel wordt versterkt. De temperatuurcurve vertoont echter een sterke zaagtandvorm, wat wil zeggen dat het 's morgens nog fris zal zijn en ook 's avonds het snel zal afkoelen. Het is 's nachts dan ook niet warmer dan een graad of 2 tot 3. Het is tenslotte ook pas midden februari en eens de zon verdwijnt, koelt de atmosfeer razendsnel af.

Het lijkt er op dat tegen volgende week dinsdag en woensdag, er even meer bewolking komt opzetten, al blijft het waarschijnlijk droog. Daarna lijkt zich een herstel in te zetten van het zonnige en zachte weer. Deze tendens is in diverse globale weermodellen te zien en dus is de kans niet te onderschatten. Het zou met andere woorden zomaar eens kunnen dat het de komende twee weken droog blijft.

Lenteweer op komst!

Na een wisselvallige episode worden de kaarten volledig opnieuw geschud. Een krachtig hogedrukgebied gaat zich immers moeien met ons weerbeeld. De eerste dagen ontwikkelt een hogedrukgebied over Frankrijk zich en deze kern schuift later deze week op naar Centraal- en later Oost-Europa. Daardoor komt een stuw op gang van zachte lucht uit het zuiden, die bovendien zeer droog wordt. Naar vrijdag en komend weekend toe wordt de zuidelijke stuw nog versterkt waardoor de zon overuren zal maken. De komende 10 dagen zal het meer dan waarschijnlijk ook droog blijven.

De eerst komende dagen wordt het overdag nog zo'n 7 à 8 graden en ontstaat er vooral na de middag stapelbewolking. Vanaf donderdag zien we dat het allemaal zachter wordt met maxima vlot boven 10 graden en bijna niks dan zon. Het kan donderdag lokaal 12 tot 13 graden worden en bij een wind die slechts zwak waait wordt het lentegevoel aangewakkerd. Ook vrijdag is het puur lenteweer bij 13 graden en niks dan zon. Tijdens het weekend wordt het lenteweer verdergezet bij maxima rond 12 à 13 graden en nauwelijks een wolkje aan de lucht. 

15 graden in zicht?

Het is nog ver, maar de globale weermodellen tonen op termijn een aanvoer van subtropische zeelucht over onze streken. Dit onder invloed van een uitzakkende  koude poel in de hoogte over de westelijke Atlantische Oceaan. Als reactie recht zich een rug op over de oostelijke Atlantische Oceaan tegen 10/11 februari met  als resultaat advectie van zeer zachte zeelucht tot over West-Europa. Het weermodel GFS laat het kwik op 850 hPa vlot stijgen richting 5-8 graden. Dit moet resulteren in maxima in de buurt van 13-14 graden en wie weet zit er een verdwaalde 15 graden tussen. 

Het moet gezegd dat het weermodel waarvan sprake optimistisch is en de andere modellen (en het ensemble van GFS) eveneens een zacht regime voorspellen, met evenwel maxima in de buurt van 10-12 graden. Ook het Europese model toont zich iets meer bescheiden al laat ook dit model oplossingen zien die voorzichtig tippen aan de grens van 15 graden naar het midden van de maand.

In het zuiden van Spanje wordt het lente in dergelijke optimistische configuratie met maxima boven 20 graden. De winter mogen we uiteraard allesbehalve afschrijven, maar het is duidelijk dat de lente traag maar zeker ontwaakt over het zuiden van Europa...

Einde winterweer nabij...zacht weer op komst.

Aan het relatief koele weer, inclusief sneeuw, komt stilaan een einde. Vannacht en morgen zaterdag kan de neerslag nog winters zijn, vooral in de Ardennen de Kempen, maar vanaf volgende week schakelen we over op een zuidwestelijke stroming met aanvoer van zachte tot zeer zachte lucht.

In vakjargon spreken we van een opgang komende westcirculatie over de Oceaan en West-Europa waarbij storingen op geregelde tijdstippen ons land aandoen. 

In concreto verschuift de Canadese troposferische vortex (die voor zeer koud weer zorgt in delen van de VS) de komende dagen in verzwakte vorm richting Oceaan waardoor de westcirculatie wordt gehangmaakt. De aangevoerde lucht wordt meer en meer subtropisch van oorsprong over West-Europa en van nachtvorst is in Vlaanderen dan ook geen sprake meer vanaf dinsdag. Overdag klimt het kwik richting een graad of 8 met soms uitschieters tot 10 graden. De wind zal daarbij steeds goed voelbaar zijn en soms kan er vrij veel regen vallen, wat goed is voor de uitgeputte watervoorraden in de grond. 

Het ziet er naar uit dat de winter niet meer terug komt voor minstens midden februari. 

Opnieuw sneeuw vannacht

Vannacht trekt er een nieuwe sneeuwzone over het land. Rond 22h vanavond bereikt een occlusie de Franse grens, nog voor middernacht bereikt de sneeuw de lijn Gent-Brussel-Luik en tegen 2h is Nederland aan de buurt. De intensiteit is niet rampzalig groot: 1 à 2 cm/h. Uiteindelijk kan er op veel plaatsen zo'n 3 à 4 cm sneeuw  verse sneeuw vallen. 

Na doortocht van de storing komen we terecht in zachtere lucht al kan het op veel plaatsen duren tot de voormiddag, alvorens het goed en wel begint te dooien. Zeker in het westen van het West- en Oost-Vlaanderen en deels Antwerpen, lijkt de koude lucht het meest aanwezig te zijn en kan de sneeuw het langs standhouden. Maar ook in de driehoek Gent-Antwerpen-Brussel kan de sneeuw de spits nog overleven.

Wordt het een dramatische ochtendspits? Ik vermoed van niet. Velen houden tegenwoordig rekening met sneeuwverwachtingen, bovendien is op een vrijdag traditioneel rustiger op de weg en tenslotte gaat het op een gezapig relatief lichte sneeuwintensiteit waar strooidiensten goed weg mee kunnen.

Neemt niet weg dat secundaire wegen, fietspaden, voetpaden etc. er morgen opnieuw gevaarlijk glad zullen bijliggen.

Opnieuw sneeuw op komst in Vlaanderen

De winter kabbelt rustig door. Aan de westflank van een depressie over het noorden van Duitsland worden talrijke buien over ons land gestuurd. In de Ardennen valt hierbij sneeuw en over de Hoge Venen zelfs veel sneeuw; er kan daar tegen vanavond zo'n 20 cm liggen.

Voor Vlaanderen is het vooral uitkijken naar dinsdagnacht en woensdag. Een kleine Franse depressie trekt net onder ons door waardoor wij in de koude lucht blijven zitten. De bijhorende neerslag echter zal ons bereiken en dit zal grotendeels onder de vorm van sneeuw zijn. Bezuiden Samber en Maas kan 5 tot lokaal 10 cm sneeuw vallen, in Vlaanderen 1 à 3 cm in het westen en centrum van het land, 2 tot lokaal 5 over het oosten. In Laag- en Midden-België zal het in de namiddag dooien waardoor het sneeuwdekje het alweer lastig zal krijgen.

De sneeuwlaag in de Hoge Venen (er ligt daar nu opnieuw zo'n 10 cm sneeuw) zal verder aandikken de komende dagen richting 25 à 30 cm. Vooral op vrijdag dooit het ook daar licht maar naar het weekend toe lijkt het daar alweer licht te blijven vriezen. Met andere woorden, vanaf morgen is wintersport daar perfect mogelijk en dat zou wel eens tot na het weekend het geval kunnen zijn.

Kil kwakkelweer

Vandaag bevinden we ons in een brede warme sector waarin zeer zachte subtropische zeelucht wordt aangevoerd en het kwik oploopt naar zo'n 9 graden. Vannacht trekt een koufront door waarachter opnieuw subpolaire lucht wordt aangevoerd in een zogenaamde valse warme sectort. Het wordt een natte zondag met regen en buien. Naar de avond toe gaat de wind ook pieken met storm op zee en heel even rukwinden tot zo'n 80 km/h en aan zee tot zo'n 90 km/h. Polaire lucht bereikt ons dan in de loop van zondagavond/nacht na de doortocht van een backbent occlusie. 

De neerslag gaat in de Ardennen dan over ins sneeuw en ook dieper landinwaarts kan er in Midden-België smeltende sneeuw vallen. Tegen maandagochtend kan er over de Hoge Venen een verse sneeuwlaag van zo'n 10 cm gevormd worden. In de loop van maandag dikt de sneeuwlaag verder aan door sneeuwbuien. Vooral over de oostelijke landshelft vallen er regelmatig winterse buien.

Ook de dagen nadien valt er regelmatig sneeuw in de Ardennen en in de loop van de week kan het sneeuwdek over de Hoge Venen verder aandikken tot zo'n 30 cm als de weermodellen het juist hebben. In Vlaanderen valt er eveneens regelmatig neerslag, al dan niet onder de vorm van buien. Het gaat om regen, maar vaak ook om smeltende sneeuw en 's nachts kan er eventueel sneeuw vallen die (tijdelijk) blijft liggen. 

In het tweede deel van de week wordt het opnieuw zachter maar het blijft ook dan wisselvallig met regelmatig regen. De straalstroom bevindt zich evenwel gans de week doorgaans bezuiden van onze contreien waardoor we ons gans de week aan de koude kant van het polaire front bevinden en van echt zacht weer geen sprake kan zijn... Kil kwakkelweer dus.

Sneeuwchaos?

Als we de media mogen geloven staan we morgen met zijn allen stil en ligt België op zijn gat.

Wat staat er nu echt op til? Wel, in concreto zal het vannacht nog eens vriezen en ook morgenochtend vriest het nog vrijwel overal. In de ochtend bereikt een vrij smal koufront de kuststreek waar het rond 7 uur kan beginnen sneeuwen. De sneeuw bereikt de drukke driehoek Antwerpen-Gent-Brussel tegen een uur of 9. Dus net na de ochtendspits, wat niet onbelangrijk is. Het zal een paar uur sneeuwen uit het sneeuwfront al is het veelal lichte sneeuwval. Uiteindelijk kan er op veel plaatsen enkele centimeter sneeuw vallen. Dat gaat meestal over zo'n 2 à 3 cm maar lokaal kan dat iets meer zijn. Geen grote hoeveelheden dus maar wetende dat alles blijft liggen in eerste instantie kan dat voor de nodige overlast zorgen, zeker op de secundaire en weinig bereden wegen.

In de namiddag gaat het licht dooien in het westen van het land en zal de sneeuw er deels smelten. De dauwpunten zijn evenwel slechts licht positief zodat niet alles waarschijnlijk zal wegsmelten. In het centrum en oostelijke deel van het land blijven de maxima evenwel rond het vriespunt schommelen en is er van smelten weinig sprake.

Tijdens de avondspits lijkt het erop dat de sneeuw over het oosten van het land is aangekomen en dus blijven de belangrijkste verkeersassen grotendeels gevrijwaard van sneeuwval op dat moment. De secundaire wegen zullen deels uiteraard nog met sneeuw bedekt zijn.

Het is nog even uitkijken naar een buiengebied dat dinsdagnacht onze kant opkomt. Bereikt deze zone ons land, dan kan het dinsdagnacht een woensdagochtend opnieuw sneeuwen in ons land, maar de modellen laten geen eenduidig beeld zien hierover en sommige late de buien over Frankrijk trekken. ALS deze buien ons land wél bereiken, kan dat voor meer overlast zorgen dan de sneeuw van morgen overdag!

Schaatsen uit het vet? Weerkaart analyse...

De weerkaarten zijn de laatste dagen best spannend te noemen. Een hogedrukblokkade in de hoogte werpt zich volgende week op ten westen van de Britse Eilanden en tegelijk zakt een hoogtelaag (cutoff low) via West-Europa naar de Middellandse Zee. Aan de grond is er bijgevolg sprake van belangrijke drukstijgingen over Scandinavië terwijl een vrij diep lagedrukgebied zich nestelt over het Middellandse Zeebekken. Hieronder volgt een beknopte bespreking van de evolutie volgens het Europese weermodel ECMWF.

Begin volgende week zie we de eerste tekenen van opbouw rug 500 hPa over de Oceaan, terwijl een hoogtelaag van IJsland begint af te zakken richting Britse Eilanden. Verbonden aan deze afzakkende hoogtedepressie is een neerslagzone verbonden die later op dinsdag ons land kan bereiken met kans op (smeltende) sneeuw.

Tegen donderdag is de hoogtedepressie (cutoff low) aangekomen over het westen van de Middellandse Zee en stagneert daar en diept verder uit. De rug over de oceaan recht zich verder op en vormt een blokkade. Door de advectie van warme lucht in de hoogte zien we de druk stijgen over de Noorse Zee.

Vrijdag reikt de rug tot Lapland en de druk over Scandinavië bouwt verder op (High). De depressie over de Middellandse Zee schuift wat op naar het oosten maar blijft diep (ca. 985 hPa). Tussen beide drukgebieden staat een vrij krachtige oostnoordoostelijke stroming met aanvoer van Continentaal Polaire Lucht (cPl). Motor van dit alles alles is duidelijk de uitgestrekte depressie boven de Middellandse Zee. We kunnen spreken van transportkou.

Zaterdag verandert er weinig, al zien we de rug afbrokkelen aan de westflank (bezuiden IJsland). Voor de Benelux heeft dit nog totaal geen invloed en stroomt er nog steeds koude landlucht binnen, aangevoerd door de uitgestrekte depressie over de Middellandse Zee.

In de hoogte kalvert de blokkade verder af, maar op grondniveau zien we nog steeds een hogedrukgordel met as ten noorden van de Lage Landen. De druk daalt wel in de kern. Er wordt nog steeds transportkou aangevoerd al zit een deel van de kou intussen ook gevangen over West-Europa.

De blokkade is begin volgende week van de weerkaarten verdwenen en de luchtdruk daalt verder ten noorden van ons land. Van een diep lagedrukgebied is intussen eveneens geen sprake meer over de Middellandse Zee. De transportkou stagneert maar blijft over onze streken aanwezig. Een duidelijke aanval van zachte zeelucht van over de Oceaan blijft uit.

Op 850 hPa zien we de transportkou ook goed op gang komen. Op donderdag zit de koude lucht in de hoogte nog ver weg. 

Door toedoen van de drukopbouw over Scandinavië zien we deze koude lucht in beweging komen.

Tegen zaterdag bereikt deze koude luchtmassa de Benelux.

Op zondag zitten we stevig ingevangen in de koude lucht uit het noordoosten.

Ondanks de stagnerende advectie van de koude lucht hebben we over onze contreien nog steeds koude bovenluchte (ca. -15gr op 850 hPa). Echt zachte lucht zit nog ver weg over de Atlantische Oceaan.

Wat dit alles betekent voor ons weer concreet? Zaterdag is het deels bewolkt maar waarschijnlijk droog. Het kwik blijft steken bij een graad of 3. Zondag eerst deels bewolkt maar in de loop van de dag wordt het zonnig. Ondanks de zon wordt het niet warmer dan 2 graden. Maandag verandert er weinig en is het veelal zonnig bij een graad of 3. Dinsdag bereikt een neerslagzone ons land, horende bij het bovengenoemde uitzakkend cutoff low, en kan en (smeltende) sneeuw vallen. het is dan veelal bewolkt. Ook woensdag is het veelal grijs maar het wordt dan droog. Het kwik haalt met moeite een graad of 2. Vanaf donderdag bereiken ons af en toe wolkenvelden afkomstig van de depressie over de Middellandse Zee maar het zou grotendeels droog moeten blijven al kan er af en toe luchte sneeuw vallen uit het soms dikke wolkendek. De wind waait dan matig uit het noordoosten en overdag blijft het licht vriezen. Mede door de wind zal het onaangenaam toeven zijn buiten. Ook tijdens het komende weekend blijft het kwik overdag het vriespunt opzoeken.

De nachten worden eveneens koud. De eerstkomende nachten dalen de minima naar een graad of -5 à -6 in Vlaanderen. Naar dinsdag en woensdag toe wordt het 's nachts iets zachter door de bewolking maar ook dan hebben we te maken met algemene nachtvorst. De rest van volgende week kan het 's nachts opnieuw stevig vriezen met minima steeds in de buurt van -6 graden.

We staan dus aan het begin van een winterse episode zonder evenwel extreme toestanden aangaande sneeuw of kou. Het is ook maar de vraag hoelang deze winterse periode zal stand houden. Er zijn signalen dat het na komend weekend opnieuw wat zachter wordt. Een echt significante opwarming lijkt geen enkel geraadpleegd globaal weermodel evenwel te berekenen, zodat de kansen op een verlenging gaaf blijven.

Is de Beer straks los, of wordt het toch maar een welpje?

Wordt het nog winter? Geen idee, maar de kaarten laten toch steeds koudere kaarten zien op termijn. Hoofdreden is de sputterende straalstroom (en de achterliggende troposferische polaire vortex) en het feit dat het polaire front geleidelijk steeds meer zuidwaarts zakt. Over het algemeen komen we dus dieper in de koudere lucht terecht, of beter gezegd, de zachte oceaanlucht bereikt ons niet of nauwelijks meer na doortocht van het koufront  dat morgenavond over ons land trekt en deel uitmaakt van het polaire front. Met andere woorden: woensdagnacht maken we de kanteling mee naar een ander weerregime. 

Bovendien laat het Europees weermodel volgende week significante hogedrukopbouw zien benoorden de Lage Landen in combinatie met een lagedrukzone boven Zuid-Europa en de Middellandse Zee. In de hoogte is tevens sprake van een aanvankelijk geblokkeerde situatie. 

Alles samen toch kansen voor een beduidend kouder weerbeeld met algemene (soms matige) nachtvorst en overdag volgende week maxima die schommelen rond een graad of +3 en later op de week amper positief zouden worden.

Deze tendens moet bevestigd worden de komende dagen maar de kansen op een beduidend kouder weerbeeld zijn vrij groot. Details geven is nog onzinnig, ook als het om sneeuwkansen gaat...

Daar is hij weer, de polar vortex (en het gezever er rond).

Met bovenstaand artikel (8/1) poogt De Standaard lezers te winnen over een intussen gehypet fenomeen als de Polaire Vortex (Polar Vortex). Meer info over deze PV op een eerdere blog van mij.

Kort samengevat komt het erop neer dat er in de winterperiode over de noordpool een lagedrukgebied ontstaat erg hoog in de atmosfeer (op een paar tientallen kilometer hoogte, ver boven waar het 'gewone' weer en de wolken zich bevinden). Op deze hoogte in de stratosfeer is het dan erg koud, rond zo'n -80 graden. Omheen deze depressie waait er een cyclonale wind, van west naar oost. Vandaar de aanduiding 'vortex' of wervelwind.

Bijna elk jaar hapert deze motor door invloeden vanuit de troposfeer (waar 'het weer' zich afspeelt) en warmt deze depressie plots snel op, tot wel 50 graden op enkele dagen tijd! Men spreekt dan van een Sudden Stratospheric Warming (SSW). Dit kan ervoor zorgen dat deze vortex aan de wandel gaat en het poolgebied verlaat of zelfs in twee delen breekt. Over de noordpool stijgt daardoor de luchtdruk en is er in plaats van een lagedrukgebied, uiteindelijk sprake van een hogedrukgebied. Gevolg is dat de westenwind gaat liggen of zelfs omkeert een een oostenwind wordt.

Net zoals er een invloed is van de gebeurtenissen in de troposfeer richting stratosfeer (en PV), is er ook nog een (onduidelijke) invloed van de stratosfeer richting troposfeer. Met andere woorden, het gedrag van de PV zou een invloed hebben op de circulatie die ons weer bepaalt. Zo zou een stilvallende PV kunnen zorgen dat de gewone straalstroom ook verzwakt en kan gaan slingeren. Dit vergroot op zijn beurt de kans op blokkades in de atmosfeer en de kansen op winterweer. Een 1 op 1 verband is er echter niet.

Bovendien staat niet elke verzwakkende straalstroomsituatie garant voor winterweer bij ons, het hangt er immers sterk van af waar de blokkades ontstaan. Bovendien blijkt dat er bijna elk jaar wel een SSW plaatsvind en uiteraard kennen wij helemaal niet elk jaar een periode met winterse toestanden.

Het mag duidelijk zijn dat het PV fenomeen sterk overroepen wordt en vooral nog de gevolgen voor ons weer.

Dit gezegd zijnde komen de berichten van deze PV niet zomaar in de media. Er is immers sinds de laatste decade van van december een SSW aan de gang die tot op vandaag gehandhaafd blijft. Intussen is de PV in twee gesplitst en is er sprake van een oostelijke wind rondom de noordpool op zeer grote hoogte. Dit is dus al enkele weken aan de hand en men zou kunnen verwachten dat langzamerhand er een invloed zal te zien zijn naar beneden toe, richting troposfeer. Onderstaande kaarten geven de actuele toestand van de PV  waaruit duidelijk blijkt dat de PV is twee gebroken is met een kern boven Centraal-Europa en de andere kern boven Canada.

 Omheen de PV stroomt de lucht vandaag in wijzerzin, normaal is dat in de winter tegenwijzerzin 

 De PV is in 2 stukken gebroken met een kern boven Centraal-Europa en de andere kern boven Canada. Boven de pool is er sprake van een hogedrukgebied. De gele kleur geeft een warm gebied aan boven Siberië op grote hoogte, de koude zone (met temperaturen onder -50 graden) is verschoven weg van de noordpool).

In de 3de decade van december is de wind omheen de PV snel beginnen afnemen en rond de jaarwisseling is deze van richting omgekeerd. De rode kleur in de grafiek geeft de verwachting aan voor de komende dagen waarbij niet meteen een sterk herstel te zien is van de PV.

En wat laten de modellen zien op middellange termijn? Wel, zowel het Amerikaanse als het Europese globale weermodel laten een voorzichtige afkoeling zien naar de laatste decade van de maand. Of op zijn minst is er in beide modellen geen sprake van een doorzettende westelijke stroming (hieronder is het ensemble weergegeven van het Europese ECMWF model). Maar het is erg voorbarig daaraan een aanzet tot winters weer te koppelen en het is al helemaal niet gegrond deze evolutie te linken met gesplitste PV!

Gladde kerstnacht

Het wordt geen witte Kerst...zoveel mag duidelijk zijn. Maar het kan op veel plaatsen wel wit zijn morgen door aanvriezende mist. Een hogedrukcel verplaatst zich de komende 24 uur immers van Engeland richting de Benelux waardoor de wind vrijwel wegvalt komende nacht. Bovendien duikt het kwik op veel plaatsen onder het vriespunt, vooral over het centrum en de oostelijke provincies. Dit houdt in dat er vooral na middernacht in die gebieden mist zal ontstaan die lokaal dicht is en bovendien aanvriest met gladde wegen als gevolg. De Kuststreek, West- en deels Oost-Vlaanderen blijven meestal gespaard. Uitkijken dus voor wie komende Kerstnacht de baan op moet!

Valt de stratosferische polaire vortex stil?

Het lijkt er sterk op dat de stratosferische polaire vortex (SPV) tegen de jaarwisseling stilvalt. Onder andere het Europese weermodel ECMWF tonen een zogenaamde Sudden Stratospheric Warming (SSW) over de noordpool rond die periode en de daaraan gekoppelde terugval van de zonale wind in de stratosfeer.

De SPV is een straalstroom hoog in de stratosfeer en ontstaat in de herfst wanneer de noordpool geen zonlicht meer ontvangt en snel afkoelt. Hierdoor ontstaat er een bel met zeer koude lucht. Door het toenemende contrast met de warmere lucht buiten de poolstreek ontstaat er een toenemende thermische wind welke we dan de straalstroom noemen. In de winter bereikt deze een maximale sterkte en wanneer in de lente het zonlicht de poolstreek opnieuw bereikt, gaat de SPV opnieuw aan de ketting en verdwijnt uiteindelijk.

We mogen deze SPV niet verwarren met de polaire vortex in de troposfeer waaraan de ons gekende straalstroom gekoppeld is. Beiden hebben weinig met elkaar te maken. De eerste bevindt zich tientallen kilometer boven de grond terwijl de PV zich bevindt op een hoogte van ca. 7 à 8 km.

Wel is het zo dat beide elkaar kunnen beïnvloeden. Wanneer de gewone straalstroom sterk gaat zwalpen kunnen er uiteindelijk impulsen ontstaan richting stratosfeer en deze kunnen de doorgaans vrij circulaire SPV verstoren. Er ontstaan daarbij thermische verstoringen waardoor de koude luchtbel wordt aangetast en regionaal sterk kan opwarmen. Hierdoor wordt uiteindelijk de eraan gekoppelde stratosferische straalstroom aangetast en eventueel sterk verzwakt. De temperatuur binnen de SPV, die rond -70 graden ligt, kan in enkele dagen tijd plots met wel 50 graden stijgen. We noemen dat een Sudden Stratospheric Warming (SSW). Dergelijk fenomeen is niet uitzonderlijk en komt elke paar jaar wel eens voor.

Er zijn aanwijzingen dat het stilvallen van de SPV (waarbij soms ook een splitsing optreedt van deze vortex en er uiteindelijk een vortex koppel ontstaat) een invloed heeft op de troposferische straalstroom met als gevolg toenemende kansen op een meridionaal regime. Dit vergroot dan weer de kansen op uitbraken van polaire lucht richting zuiden en kansen op winterweer over de gematigde breedten waarin ook wij ons bevinden.

U begrijpt dat de er veel onzekerheden bestaan aangaande de koppeling tussen de toestand van de SPV en de kansen op winterweer bij ons. Veel is nog onduidelijk en van een 1 op 1 relatie is allerminst sprake. Bovendien wordt de invloed van het gedrag van de SPV vaak overroepen, ook in de media. Bovendien wordt de PV en de SPV vaak door elkaar gehaald.