Eerste hittegolf van 2019

Deze namiddag wordt de tropische grens van 30 graden vlot gehaald in Ukkel. Lokaal wordt het 33 graden of zelfs nog iets meer. Hierdoor mogen we spreken van de eerste hittegolf van het jaar (officieel is een hittegolf een periode met minstens 5 achtereenvolgende dagen waarop het 25 graden wordt en meer , waarvan minstens 3 de tropische grens van 30 graden halen).

Afgelopen zondag startte de hittegolf, toen werd het meer dan 25 graden in Ukkel. Maandag en dinsdag werd het ruim 30 graden in Ukkel en vandaag halen we dus de 3de tropische dag. Morgen halen we nog ruim 25 graden, waardoor  de hittegolf 8 dagen zal geduurd hebben. 

Vorig jaar werden twee hittegolven opgetekend: van 13 tot 27 juli, en van 29 juli tot 7 augustus. Tussen beide periodes zat welgeteld 1 dag waar de grens van 25 graden (die nodig is) net niet gehaald werd, anders was het toen de langste hittegolf sinds de metingen. De hittegolf die we nu meemaken valt dus al bij al mee.

Evenwel zijn we aan het ergste ontsnapt want het scheelde maar weinig of de extreem warme lucht in Frankrijk was tot bij ons geraakt. In het de zuidelijke landen gaat de grootste hitte er uit maar het blijft wel warm met maxima rond 35 graden.

Hittegolf?

Hoe zit het met onze hittegolf? En wordt het zoals voorzien een schikbarende hittegolf? Meer nog: is er überhaupt sprake van een hittegolf?

er is nogal wat verwarring hieromtrent en dit olm diverse redenen. Eerst en vooral zijn er twee definities in omloop voor wat betreft de term  "hittegolf" betreft. Eerst en vooral de definitie die gebruikt wordt door de overheid en dient om bv. het hitteplan in werking te zetten. Hier is het gezondheidsrisico primair. Deze definitie kijkt niet alleen dat de maximumtemperatuur maar ook naar hoeveel het 's nachts afkoelt. Overdag hoge maxima maar 's nachts goede afkoeling kent minder gezondheidsrisico's dan wanneer het ook 's nachts erg warm blijft. Op basis van deze criteria is er sprake van een hittegolf.

Er is echter nog een andere, veel oudere, definitie die gebruikt wordt door het KMI en het KNMI. Deze klimatologische definitie houdt geen rekening met de minimumtemperaturen ('s nachts). Volgens deze klimatologische definitie is sprake van een officiële hittegolf als in Ukkel een periode plaatsvindt van vijf opeenvolgende dagen met een maximumtemperatuur van minstens 25 graden. In die periode van aangesloten periode moeten er minstens drie tropische dagen voorkomen (dagen met een maximumtemperatuur van minstens 30 graden). Waar die zich in die periode situeren maakt niks uit. Dat wil zeggen dat, eens de derde tropische dag geteld wordt, men mag terug tellen naar de eerste dag waar het kwik dagelijks minimum 25 graden telde.

Het is met de laatste definitie dat klimatologen vergelijken met het verleden en o.a nagaan of er meer hittegolven zijn dan vroeger (zie dit artikel). Vorig jaar telden we twee hittegolven, met een duur van respectievelijk 15 en 10 dagen. Het scheelde echter niet veel of het was een hittegolf van 27 dagen, want tussen beide hittegolven zat een zwakke dip van slechts 2 dagen. Het record staat op de zomer van 1947 met een hittegolf die 19 dagen duurde. Diezelfde zomer telde trouwens maar liefst 4 hittegolven! Een recentere legendarische hittegolf is die van 1976, welke 17 dagen duurde maar waarvan 15 van de 17 dagen het kwik 30 graden en meer haalde en dat is ook weer een record.

Of we deze week een eerste hittegolf van 2019 halen is erg onzeker. Afgelopen zondag werd het ruim 25 graden en gisteren en vandaag werd het meer dan 30 graden. Om van een hittegolf te kunnen spreken moet het nog minstens 2 dagen minimum 25 graden worden en daarbij moet het ook nog eens op 1 dag 30 graden worden. Morgen woensdag zal het kwik waarschijnlijk wel nog vlot 25 graden halen in Ukkel, maar of dat donderdag en vrijdag lukt is een dubbeltje op zijn kant. Zaterdag lijkt de 30 graden weer gehaald te worden maar zonder die 25 graden morgen en donderdag halen we geen hittegolf. Het gaat uiteraard op centigraden en voor de mensen is het hoe dan ook warm, maar om te kunnen vergelijken met het verleden zijn nu eenmaal criteria nodig.

Vorige week zag het er nochtans naar uit dat de hittegolf probleemloos gehaald zou worden en bovendien veel agressiever zou zijn. De twee belangrijkste weermodellen berekenden dat rechtstreeks Afrikaanse luchtmassa's tot over de Benelux zouden trekken. De lucht van over Afrika bereikt vaak het zuiden van Europa maar is normaal gezien al flink afgekoeld tot wanneer ze in onze contreien arriveert. Op onderstaande kaart is de temperatuur te zien op een hoogte van ca. 1.5km. Laat ons stellen dat de rechtstreeks subtropische lucht uit Noord-Afrika de diep-magenta kleur is (waarden boven 25 graden). Dit is een berekening van vandaag door het GFS weermodel. Wat blijkt: deze luchtmassa komt inderdaad akelig dichtbij. Tot over Centraal-Frankrijk zal men lokaal dan ook 40 graden halen. 

Er is echter een misrekening bij de modellen aangaande de luchtdrukverdeling en dit heeft, gezien de nabijheid van de relatief koele Noordzee, grote gevolgen voor de temperaturen. De voorspelde weerkaart voor donderdag toont wat er foutloopt. We zien hierop een uitloper van een Atlantisch hogedrukgebied dat helemaal tot over de Noordzee reikt. Hierdoor ontwikkelt zich komende twee dagen een vrij krachtige noorden tot noordoostenwind waardoor continue lucht van over zee wordt aangevoerd (het zeewater is amper 17-18 graden). Dit countert volledig de opstuw van de nog warmere lucht vanuit het zuiden. Het was dit detail dat de modellen vorige week niet hadden 'gezien' en waardoor deze hittegolf (als het er één wordt) draagbaar blijft.  

Het lijkt er op dat het zaterdag opnieuw tropisch warm wordt en ook zondag zal die grens van 30 graden dicht genaderd worden. Hierna volgt er een flinke afkoeling (grafiek hieronder) en gaat de wind de noordoosthoek opzoeken. Het weer blijft onder invloed staan van hogedrukgebieden waardoor het grotendeels droog blijft. Nadat het kwik begin volgende week terugvalt naar zo'n 20 graden (en aangenaam koele nachten) zou het kwik daarna weer dichtbij 25 graden uitkomen met de nodige ruimte voor de zon. Alles bij elkaar lijkt het er dus op dat het nog minstens 10 dagen mooi zomerweer blijft en zo goed als droog.

Kans op hittegolf groot volgende week, max tot lokaal 37 graden uiteindelijk

De weermodellen bevestigen ons vermoeden uit de vorige blog: de kans op een hittegolf (volgens de officiële criteria) wordt groot. GFS (de operationele run) blijft het bruin bakken met op 850 hPa een temperatuur midden volgende week rond 27 graden, wat bijna ongeziene waarden zijn voor de Benelux en waarbij een 40 graden waarschijnlijk is. Maar de oper-run staat alleen. Wel is het zo dat de andere modellen de voorbije dagen zijn opgeschoven naar het GFS scenario en allen nu minstens een T850 hPa berekenen midden volgende week van 20-21 graden, wat nog meer dan de moeite is en garant staat voor maxima dik boven 30 graden.

De warmte wordt vanaf zondag onze kant opgestuwd vanuit het zuiden aan de voorzijde van een blokkerende hoogtetrog west van het Europese continent. Vanuit het Middellandse Zeegebied wordt dan droge warme lucht aangevoerd. De kaart hieronder (850 hPa) laat de GFS versie zien voor donderdag waarbij de lucht zelfs helemaal uit Noord-Afrika komt en de 25 graden isotherm op die hoogte over ons komt te liggen wat zeer uitzonderlijk is. Of het zover komt moeten we nog zien, maar uitsluiten doe ik niet.

In concreto krijgen we dus waarschijnlijk minstens voor een dag of vijf à zes mooi en uiteindelijk heet zomerweer. Het is zaterdag overdag nog deels bewolkt maar het wordt toch al 23 graden. Zondag gaat het wat harder met veel zon en maxima al rond 28 graden. Vanaf maandag gaat het los met maxima rond 30 graden, dinsdag rond 32 graden en woensdag rond 35 graden. In de Kempen en ook elders lokaal kan het nog iets warmer worden telkens, zo kan het in de Kempen woensdag tot 37 graden worden, wie weet nog iets meer. Door het uitblijven van een zeebries wordt het aan zee nauwelijks koeler dan in het binnenland.

Ook de nachten worden erg warm waarbij de minima vanaf dinsdag niet onder 20 graden duiken en in de grote steden koelt het dinsdag- en woensdagnacht nauwelijks koeler dan 23 graden, wat niet bepaald slaapvriendelijk is. In die zin kan de hittegolf voor gezondheidsproblemen zorgen en waarschijnlijk zal het hitteplan van de overheid gestart moeten worden.

Ook donderdag zou nog een tropische dag worden met maxima boven 30 graden dus en nog veel zon, al vergroot later de kans op onweer maar dat moet bevestigd worden.

Hittegolf op komst?

De warmte van vandaag en morgen wordt tijdens het tweede deel van de week verdreven maar volgende week lijkt de warmte terug te komen. Zowel het Amerikaanse weermodel GFS als het Europese weermodel berekenen begin volgende week een warmte-opstoot vanuit het zuiden. In jargon kunnen we spreken van een klassieke Spaanse Pluim situatie.

Op een hoogte van ruim 1.5 km (het zgn. 850 drukniveau) loopt het kwik begin volgende week op tot zo'n 22 graden wat extreem veel is. Dit staat garant voor maxima van ruim 30 graden, waarbij een lokale 35 graden niet uitgesloten is op dinsdag. Na dinsdag gaan beide weermodellen een andere kant op. GFS laat de hitte nog even aanhouden (althans de operationele oplossing) maar ECMWF laat woensdag het koufront binnenvallen met op het scheidingsvlak kans op fel onweer.

GFS laat overigens de dagen daarna vrij absurde onstabiliteitswaarden zien met een ml-CAPE rond 4000 KJ en een LI van maar liefst -12. GFS heeft evenwel de gewoonte de onstabiliteit te overdrijven maar dit tart evenwel alle verbeelding met bijna ongeziene waarden voor onze streken. In dat scenario zijn extreem zware onweersbuien mogelijk, maar de kans dat dit scenario uitkomt is niet enorm groot.

Hoe dan ook, we kunnen spreken van een zomerse periode die aanvangt (met wat goede wil) op zaterdag met dan reeds droog weer en zo'n 22 graden. Zondag wordt het 25 graden met erg veel zon en maandag zo'n 30 graden. Dinsdag ruim 30 graden met lokaal misschien 35 graden. Maandagnacht wordt overigens waarschijnlijk een erg warme nacht. Vanaf dinsdagnacht en zeker naar woensdag toe vergroot de kans op onweer. Voor een hittegolf moet het minstens 5 dagen na elkaar 25 graden worden waarbij het op 3 dagen daarvan 30 graden moet worden. Het wordt dus maar de vraag of dit gehaald wordt, maar de kans is niet uitgesloten. Na de hitte-opstoot lijken we terug te keren naar een eerder koeler en wisselvallig weertype en zijn we weer bij af...

Zomer komt niet van de grond

De avondberekeningen van de diverse globale weermodellen laten nog steeds geen standvastig zomerweer zien en dat alvast niet vóór de start van de zomervakantie.

Boosdoener is het polaire front en de eraan gekoppelde straalstroom dat veel te zuidelijk ligt waarbij de straalstroom over of zelfs soms ten zuiden van ons slingert. Voor mooi zomerweer moet de jet net ten noorden van ons liggen.

Gevolg is dat storingen ons regelmatig weten te vinden en we ons veelal bevinden in subpolaire luchtstromingen. Als de subtropische lucht ons land al kan bereiken (zoals begin en midden volgende week met maxima boven 25 graden) wordt dat snel afgestraft door onweer waarna we opnieuw  (licht) wisselvallig weer over ons hoofd krijgen. Licht wisselvallig, want dramatisch wordt het ook niet de laatste decade van de maand, met maxima in de buurt van 21-22 graden en vaak ook droge perioden en de nodige zonnige perioden. 'Typisch Belgisch zomerweer' zoals we zeggen...

Warm en zeer mooi zomerweer moeten we de komende tien dagen gaan zoeken over de gebieden nabij de Middellandse Zee.

Opnieuw lokaal schade mogelijk door onweer

Opnieuw is er deze avond sprake van kans op zwaar onweer, over Nederland vooral maar het oosten van ons land kan daar ook wat van meepikken.

De situatie is vrij gelijkaardig met deze van gisteren. West-Europa bevindt zich nog steeds in de zuidelijke opgaande tal van een diepe hoogtetrog met as boven de Ierse Zee. Aan de voorzijde van een negatief kantelend segment op de trog zal een depressie zich vormen over het zuidoosten van Frankrijk (actueel reeds het geval) waarop een frontale golf zich uitdiept. Met een sterke zuidelijke hoogtestroming wordt deze golf snel noordwaarts gestuwd om vannacht rond middernacht over het westen van Duitsland aan te komen. Aan de warme kant van de golf is de luchtmassa matig onstabiel maar vooral de dynamische parameters zijn weer vrij hoog bij de golftop, gekoppeld aan de neg.gekantelde 500 hPa trog en de nabijheid van de rechter ingang van een jetstreak over Frankrijk.

Concreet geeft dat over delen van Nederland en het oosten van België CAPE waarden rond 1.5 kJ bij een SCP boven 4 en een EHI boven 2 en een SREL in de onderste 1 km tot maar liefst 400 (alles samen een grote kans op supercells) . Ook STP gaat flink de hoogte in waardoor eventuele SC gepaard kunnen gaan met een tornado. Hagel is opnieuw waarschijnlijk met diameters rond 2 à 3 cm. De rukwinden zouden, afgaand op Ivens, rond 80 km/h schommelen al is dat lokaal mogelijk meer. De buien zouden ergens in de late avond ontstaan over het Ardens of Frans Ardenees reliëf om vervolgens snel noordwaarts te trekken en zich te organiseren tot een MCS/squall line. De PW is opnieuw vrij hoog waardoor lokaal wateroverlast kan voorkomen, doch door de hoge treksnelheid zal dit eerder van marginale aard zijn.

Deels door de timing verwacht ik de felheid van de buien iets minder groot dan gisteren en sowieso zal het grootste deel van ons land niks merken van het onweer en wordt het vooral een Duits en Nederlands fenomeen.

Wel valt er elders in het land (aan de koude kant en op de golftop zelf) vanavond en vannacht soms flink wat regen, ook over het westen en centrum van het land, met lokaal tegen morgenochtend zo'n 10 tot 20 mm.

Dinsdag kans op zwaar onweer

Hieronder volgt een technische bespreking. Samengevat: dinsdagnamiddag/avond is er kans op zwaar onweer met gevaar voor windschade en grote hagel. Dit vooral over de oostelijke landshelft. 

Ons land bevindt zich de komende week aan de oostflank van een geblokkeerde hoogtetrog nabij de Britse Eilanden.

Van de belang is de evolutie van deze hoogtetrog waarbij een kanteling te zien is van de trogas van SW-NE naar S-N. Over West-Europa wordt de hoogtestroming bijgevolg zuidelijk en wakkert flink aan. Hierdoor komt de warme en potentieel onstabiele luchtmassa boven het Spaanse plateau vanaf vannacht in beweging en bereikt ons dinsdagnamiddag/avond. Aan de grond is sprake van een thermische depressie die met de stroming snel onze kan opkomt en devalueert naar een thermische vore, aan de voorzijde van een golvend koufront dat pas dinsdagnacht over ons land komt te liggen.

Boven Frankrijk is er dinsdagvoormiddag sprake van een snel bewegende mesoschaal trog op 850 hPa die voor een toenemende onstabiliteit zorgt en tevens toenemende stroming. De windshering neemt toe tot significante waarden door de naderende trog en eraan gekoppelde sterke hoogtewinden, zowel op middelhoog (ca 850 hPa) als op hoog niveau (ca 500 - 300 hPa). 

De configuratie doet denken aan een Spaanse pluim met bijhorende typische CIN waardoor convectie de kop wordt ingedrukt en het afwachten is tot voldoende stijgbewegingen voor een doorschieten van de onstabiliteit zorgt. In deze moet dit dus komen van de naderende trog (in de hoogte) en convergentiegebied (aan de grond).

Dinsdagnamiddag stijgt boven België de latente onstabiliteit tot zo'n 1000 à 1500 J/kg wat op zich eerder matige waarden zijn. Maar het zijn vooral de dynamische parameters die hoge pieken halen.

De progtemp voor Brussel van het WRF weermodel hieronder is veelzeggend en toont de bovengenoemde onstabiliteit maar daarnaast een zeer mooie directionele windshering alsook windtoename, zowel in de lage niveau's alsook boven 500 hPa (tot 70 kts op 250 hPa door nabijheid jetstreak in opgaande trog-tak. Het hodogram (rechtsboven) toont een potentieel gevaarlijke boogvorm met een SRH tot ruim 200 m2s2.

Zowel ECMWF als WRF geven significante kans op supercells/bow echoes met zowel EHI als SCP waarden boven 2. Ook de STP gaat over het oostelijke deel van België naar hoge waarden waardoor de kans op een lokaal windhoos fenomeen aanwezig is. De IVENS index toont windstoten rond 100 km/h bij onweer. Daarnaast suggereert o.a. ECMWF hagel met diameter rond 3 à 4 cm.

Door de sterke bovenstroming zullen de buien snel organiseren en bovendien snel doortrekken. Eventuele schade zal er vooral komen van wind en hagel.

Uiteraard is het geen zekerheid dat de onweersbuien maar de kans is reëel met veruit de grootste kans over de oostelijke landshelft en deels ook centrale deel van het land.

Warmteopstoot begin juni bevestigd

We hebben het hier gisteren reeds voorzichtig aangekondigd, en vandaag wordt het door de diverse weermodellen bevestigt: volgend weekend en de dagen daarna krijgen we  mooi zomerweer. 

Oorzaak is de passage van een hogedrukgebied  komend weekend waardoor het weer snel stabiliseert en de zon voldoende ruimte krijgt. In de hoogte is er sprake van een hoogterug die opschuift naar het oosten waarbij wij begin juni terecht komen in de stijgende tak van een Atlantische amplificerende hoogtetrog. Het Europese model laat de trog snel naderen en tegen woensdag reeds over West-Europa toekomen. Hierdoor zou de kans op onweer tijdelijk wel toenemen.

Vrijdag reeds mogen we aangename maxima verwachten rond 21 graden, evenwel met een vaak grijze lucht. Zaterdag wordt het zo'n 22 graden en zijn er vooral landinwaarts in de namiddag wat stapelwolken. Het gaat pas echt los vanaf zondag, wanneer de wind zuidoostelijk wordt en er geleidelijk aan echt warme lucht wordt aangevoerd met zondag op veel plaatsen 25 graden. Het kan nog warmer op maandag met dan veel zon en maxima rond 27 of 28 graden. Dinsdag is een lokale 30 graden niet uitgesloten in de Kempen en elders wordt het op veel plaatsen zo'n 28 graden met opnieuw flink wat zon. Later die dag stijgen de onweerkansen wel.

Hoe het daarna verder gaat is onzeker maar met enige voorzichtigheid kunnen we wel stellen dat de kans vrij groot is dat een terugkeer van koel wisselvallig weer weinig waarschijnlijk is. De deterministische oplossingen van de diverse globale weermodellen geven op 850 hPa een vrij constante temperatuur van vlot boven 10 graden (zie afbeelding hieronder). Dit bevestigt het scenario nogmaals dat het kwik rond 25 graden of hoger uitkomt in zowat alle oplossingen. De tweede afbeelding hieronder toont de EPS van het Europese weermodel (voor midden Nederland doch representatief voor België). 

Hierop is te zien dat het ensemble gemiddelde tot 9 juni dagelijks vlot boven 20 gaat, met dus de eerste dagen maxima rond 25 graden. Na 4 juni zien we een dip in het temperatuurbeeld (gekoppeld aan de eerder besproken hoogtetrog) maar zelfs dan schommelen de maxima eerder rond 22 graden, waarbij de controle-run een evolutie laat zien richting tropische waarden (blauwe curve).

Dit alles wordt mooi samengevat in onderstaand diagram waaruit we kunnen afleiden dat de kansen maxima boven 20 graden veelal schommelt tussen 60 en 80% en ook de kans op 25 graden niet klein is.

Zomer begin juni?

Het zit reeds enkele dagen in de weermodellen en vanmorgen wordt het andermaal bevestigd: begin juni slaat het weer om richting warmer zomerweer.

Dit is ook af te leiden uit de grafiek hiernaast waarbij de belangrijkste weermodellen zijn weergegeven voor zowel luchtdruk, temperatuur (op 850 hPa) en neerslag.

Daarop is duidelijk te zien dat we deze week in een dip zitten met een T850 die zelfs even onder het vriespunt zakt. Rond de maandwissel warmen de bovenluchten evenwel snel op om uiteindelijk begin juni zo'n 14 graden hoger uit te komen. Het neerslagsignaal is tegen die tijd ook verwaarloosbaar. Dit vertaalt zich in een vrij spectaculaire opwarming. Halen we komende woensdag nog met moeite 15 graden, dan kan het tijdens het weekend lokaal bijna 25 graden worden! 

Vooral het Europese weermodel is erg scheutig met zijn temperaturen en voorziet zondag (2 juni) zelfs maxima die lokaal naar de 30 graden neigen. Uiteraard met een korrel zout te nemen op deze termijn. Op het eerste zicht lijkt een terugkeer van een koele periode ook daarna niet meteen in zicht, want zowel het Amerikaanse als het Europese globale weermodel voorzien de eerste decade van juni steeds maxima (ruim) boven 20 graden. Veel neerslag hoeven we daar ook niet te verwachten wat uiteraard problematisch aangaande aanvullen van de watervoorzieningen.

Na de lente is er...de herfst

Na enkele dagen die aan lente doen denken slaat het weer volgende week om. Boosdoener is een hoogtetrog die van over de Atlantische Oceaan richting Europese continent afstevent en volgende week grip op ons weer zal krijgen. Vooral tegen het midden van de week en Hemelvaart krijgt het weer steeds meer herfstachtige trekjes met een goed voelbare  zuidwestenwind, regelmatig regen of buien en ondermaatse temperaturen. 

De maxima glijden vanaf dinsdag geleidelijk aan af naar een povere 15 graden en vaak kijken we aan tegen een grijze hemel. 

Er is evenwel licht aan het einde van de (lange) tunnel. De belangrijkste globale weermodellen houden vast aan een verbetering van het weer vanaf begin juni, de start van de meteorologische zomer. Het kwik zou dan opnieuw de 20 graden grens opzoeken (de normale temperatuur voor de tijd van het jaar) e, het zou dan veelal droog blijven. Maar tot die tijd kunnen de waterreserves nog eventjes worden opgevuld...

Zomer niet vóór einde van de maand

Mei verliep tot nog toe niet echt warm en we hoeven geen zomerse toestanden meer te verwachte tot minstens begin juni. Ons weer wordt immers tot die tijd gedomineerd door noordelijke, en later zuidwestelijke stromingen. Van die kant uit moeten we geen thermische hoogvliegers verwachten.

Vandaag maandag en ook morgen kijken we meestal naar een loodgrijze lucht waaruit soms motregen kan vallen. Met maxima rond 12 tot 14 graden is het niks te warm. In de Kempen is een 18 graden nog wel mogelijk. Woensdag zien we de zon regelmatig en kan het 20 graden worden. Ook donderdag halen we op veel plaatsen 20 graden maar vergroot de kans op een bui al. Dat is zeker het geval naar vrijdag toe.

De vooruitzichten voor het weekend zijn onzeker maar vast staat dat ook dan we geen stralend lenteweer hoeven te verwachten. Ook volgende week zorgt een westcirculatie regelmatig voor regen of buien en komt het kwik meestal niet veel hoger dan een graad of 16.

Er zijn voorzichtige indicaties dat het begin juni de goede kant opgaat...

Evolutie naar droog en geleidelijk warmer hogedrukweer

Vannacht en morgen krijgen delen van het land nog te maken met flink wat regen. Vooral over de Ardennen valt veel water. Dit is het gevolg van de doortocht van een venijnig lagedrukgebied dat net onder ons land doorschuift.

Hierna bouwt zich een krachtig hogedrukgebied op over de Britse Eilanden dat begin volgende week doorschuift naar de Noordzee. Het wordt vanaf zondag droog en regelmatig krijgen we de zon te zien. In de loop van de week wordt het elke dag wat warmer. De eerste dagen blijft het kwik nog steken bij zo'n 13 à 14 graden, maar tegen het einde van de week nadert het kwik de grens van 20 graden.

Het lijkt er dus stilaan op dat we vanaf het tweede deel van de maand vertrokken zijn voor een stabiel, veelal droog en zachter weertype met regelmatig mooie zonnige perioden.

Gevaar op watertekort nog groter dan vorige zomer

Gaan we deze zomer net zoals de voorbije zomers een potentieel probleem kennen met de drinkwatervoorziening? De kans is reëel, vooral als het de komende maanden niet flink regent. Er zou nog zo'n 180 mm regen moeten vallen om het opgebouwde tekort weg te werken. En dat op korte termijn want eens het warm zomerweer zou worden end at voor langere tijd, worden de waterreserves enkel maar meer en meer aangesproken. Om voordien dat tekort grotendeels weg te werken zouden mei en juni nat moeten verlopen en zou er elke maand een slordige 100 mm moeten vallen, grotendeels onder de vorm van actieve regenzones, niet onder de vorm van buien welke te lokaal en te hevig zijn waarbij het regenwater onvoldoende de grond insijpelt.

   

Wanneer we de onderstaande grafiek bekijken, zien we dat tijdens de zomermaanden traditioneel onze waterreserves worden aangeboord en er na de zomer een tekort ontstaat. Dat tekort wordt tijdens het winterhalfjaar normaalgezien weggewerkt omdat het nu eenmaal gemiddeld gezien in de winter meer (gezapig) regent dan in de zomer (in de zomer bestaat een groot deel van de neerslag dan nog eens uit buien dat niet efficiënt is voor de grondinspijpeling). De zomer van 2017 was reeds droog waarbij in de herfst sprake was van een tekort van ca. 150 mm. Gelukkig werd dat de winter erna weggewerkt met een overschot uiteindelijk tot zo'n 80 mm. Desalniettemin werd het een droge lente en vooral zomer en dook het tekort de dieperik in met in de herfst van vorig van maar liefst 350 mm. Dit tekort is afgelopen winter slechts gedeeltelijk weggewerkt met dus actueel nog steeds een tekort van zo'n 180 mm. 

bron: De afspraak/VRT 25/4/2019

Concreet wil dat zeggen dat we de lente en zomer aanvangen met een nog veel grotere handicap dan vorige zomer, dus wanneer het scenario van afgelopen zomer zich herhaalt hebben we een veel groter probleem dan toen.

De kans dat we die extra 180 mm regen krijgen de komende paar maanden is niet zo groot. Daarvoor zou het circulatiepatroon in de atmosfeer boven onze streken drastisch moeten wijzigen en zouden we maanden lang een zonaal regime moeten krijgen waarbij de ene na de andere neerslagzone over onze streken zou moeten trekken. Dat is sowieso de eerst komende 2 weken niet het geval, integendeel. Dit weekend vallen er misschien wel regelmatig buien, maar we spreken dan over een gemiddelde van zo'n 15 mm dat zou vallen. En daarna blijven de neerslaghoeveelheden aan de lage kant, om niet te spreken van een redelijk droge periode dat aanbreekt na komend weekend. Op die manier zal het dus zeker niet lukken en dreigt het actuele tekort eerder te worden aangesterkt in plaats van weggewerkt!

Late winterprik?

Een storing slentert vandaag nog over ons land en vormt zowat de grens tussen de relatief zachte lucht bezuiden ons land en de veel koudere polaire landlucht benoorden de storing. 

De komende dagen zakt een hogedrukgebied af van de Noorse Zeer richting Scandinavië om daar dan te stagneren en verder aan te zwellen. In het uitgestrekte hogedrukgebied zit een portie koude polaire lucht gevangen welke op het einde van de week in beweging komt en ons land later op woensdag en de dagen daarna bereikt. In vergelijking met vandaag zal het kwik op enige hoogte (850 hPa vlak) bijna 15 graden dalen tegen zaterdag!

Eenzelfde situatie in januari betekende een forse koudegolf. Maar ook nu, in april, zullen we het merken. Woensdagnacht kan het onder de opklaringen afkoelen tot dicht bij het vriespunt in Vlaanderen. Aan de grond vriest het op de meeste plaatsen. Overdag staat er donderdag een schrale noordoostenwind en wordt het amper 10 graden. Wanneer we vrijdag nog dieper in de koude lucht belanden moeten we het stellen met amper 8 graden, een veel te lage temperatuur dat nog eens geaccentueerd wordt door een koude noordoostenwind. Zaterdagochtend vriest het op veel plaatsen licht, absoluut geen goed nieuws voor de fruitbloesems! Zaterdag wordt de koudste dag met maxima niet veel hoger dan 7 graden. Er is bovendien weinig zon en er kan al eens een spatje vallen. In de Ardennen is dat wat smeltende sneeuw. Ook dan staat er nog een kille noordnoordooster. Zondagochtend vriest het alweer licht op diverse plaatsen en moeten we het overdag stellen met zo'n 8 graden. 

Begin volgende week is het ergste voorbij en klimt het kwik weer gestaag om maandag bij zo'n 12 graden, en dinsdag zelfs bij zo'n 16 graden uit te komen. De dagen daarna wordt het zelfs nog warmer en wordt het een graad of 18. Het blijft daarna overwegend droog met af en toe wat zon zodat we op een week tijd van een late winterprikje naar een lenteweer evolueren. De weerspreuk "april doet wat ie wil" is dit jaar in elk geval van toepassing. 

Vrijdag en zaterdag lenteweer....daarna koel

Een krachtig hogedrukgebied ligt over ons land met als gevolg zo goed als windstil weer. Ingesloten vocht in de onderste luchtlagen zorgt bovendien voor een grijze lucht over Vlaanderen.

Een klein lagedrukgebied op middelbaar niveau is er in geslaagd vannacht de Benelux te bereiken en dat zorgt voor een bizar wolkenbeeld (zie hieronder) waarop boven de zeer lage stratusbewolking, een cyclonale wolkenkruk zichtbaar is.

Vandaag komt de zon er waarschijnlijk maar moeizaam door en blijft het kwik steken bij een graad of 12 à 13. Het is wachten tot wanneer de hogedrukkern verder opschuift naar het oosten en er drogere lucht wordt aangevoerd. Dat is iets voor morgen vrijdag. Dan krijgt de zon de nodige ruimte en kan het kwik meteen zo'n 16 à 17 graden halen. Ook zaterdag lijkt de zon voldoende te schijnen en stijgt het kwik naar 17 à 18 graden.

Zaterdagnacht bereikt een zeer verzwakt koufront ons land waarna we zondag in veel koelere polaire lucht terecht komen. Ondanks de opklaringen wordt het dan niet warmer dan zo'n 12 graden. Ook volgende week blijven we meestal vertoeven in polaire lucht met maxima rond 11 à 12 graden. 's Nachts kan het zelfs soms lokaal licht vriezen, zeker aan de grond. Op het einde van volgende week zou het geleidelijk wat zachter kunnen worden al is de onzekerheid groot.