Droogte wordt problematisch - sproeiverbod op komst

De droogte begint stilaan ernstige vormen aan te nemen, zeker wanneer we de weersvooruitzichten voor de komende twee weken in ogenschouw nemen. In Ukkel viel er deze maand amper 5 liter water. Het grondwaterpijl is in gans Vlaanderen nu snel aan het zakken en gouverneurs beraden zich stilaan om, zoals de voorbije jaren, een sproeiverbod in te stellen (in delen van Nederland al een feit). Het wordt stilaan een jaarlijkse traditie, passend in de versnelde global warming en bijhorende verdorring.

De droogte index (hieronder), over de laatste 3 maand berekend, dendert naar beneden (rood-paarse lijn) en als de vooruitzichten van de weermodellen uitkomen, belanden we tegen het eind van de maand in de beige zone (te droog). Naast het uitblijven van regen speelt ook de verdamping van het reeds aanwezige water in de bodem een belangrijke rol. De gevolgen voor de natuur zijn immers een netto effect van zowel bijvallende neerslag en wegverdampend vocht. En net deze verdamping was de afgelopen 2 maanden veelal hoog, ten gevolge zeer droge lucht in combinatie met een vaak stralende zon en hoge temperaturen. Ook komende week zal de verdamping weer hoog zijn met temperaturen die uiteindelijk weer rond en zelfs boven 25 graden uitkomen bij een uitdrogende bries.

Probleem hierbij is dat de droogte vroeg valt en de kansen op significante langdurige neerslag steeds kleiner worden, eigen aan de late lente en zomer. De neerslag in het zomerseizoen is veelal immers convectief van karakter (buien) en deze zijn veelal lokaal en te kortstondig om de SPI curve recht te trekken. Met andere woorden, de kansen dat de curve in juni verzeild in het donkerbeige gebied (uiterst droog) is zeer reëel. Men mag ook niet vergeten dat we in feit nog steeds het neerslagtekort meeslepen van 2018. Het tekort werd nooit gecompenseerd, wel integendeel.

Onderstaande grafiek spreekt meer dan boekdelen. Het toont het landelijke neerslagtekort over Nederland, op zich vrij vergelijkbaar voor de situatie in België. De zwarte lijn toont de actuele toestand (2020). In vergelijking met het recordjaar 1976, is er nu reeds een voorsprong wat neerslag deficit betreft. Volgens prof. Patrick Willems maken de de droogste lente mee sinds 1901. De voorspelling (zwarte stippellijn, samen met de onzekerheid wat grijs ingekleurd is) toont dat 2020 afstevent om het zomerseizoen (dat op 1 juni aanvangt) als absolute koploper in te gaan. Gaat het in juni niet massaal veelvuldig regenen, dan dreigt een situatie die erger is dan de legendarische zomer van 1976.

Zeker met COVID-19 in gedachte, dan zou de landbouw wel eens extra zwaar getroffen kunnen worden. Ook zwembaden vullen en dergelijke zal waarschijnlijk dra (en mogelijk voor langere tijd) verboden gaan worden. En last but not least, uiteindelijk kan ook de drinkwatervoorziening in het gedrang komen!

We weten trouwens dat significant lange droogte periodes (extreme) hittegolven in de hand werken later in de zomer. De voorbije jaren waren daar mooie voorbeelden van.