Met bovenstaand artikel (8/1) poogt De Standaard lezers te winnen over een intussen gehypet fenomeen als de Polaire Vortex (Polar Vortex). Meer info over deze PV op een eerdere blog van mij.
Kort samengevat komt het erop neer dat er in de winterperiode over de noordpool een lagedrukgebied ontstaat erg hoog in de atmosfeer (op een paar tientallen kilometer hoogte, ver boven waar het 'gewone' weer en de wolken zich bevinden). Op deze hoogte in de stratosfeer is het dan erg koud, rond zo'n -80 graden. Omheen deze depressie waait er een cyclonale wind, van west naar oost. Vandaar de aanduiding 'vortex' of wervelwind.
Bijna elk jaar hapert deze motor door invloeden vanuit de troposfeer (waar 'het weer' zich afspeelt) en warmt deze depressie plots snel op, tot wel 50 graden op enkele dagen tijd! Men spreekt dan van een Sudden Stratospheric Warming (SSW). Dit kan ervoor zorgen dat deze vortex aan de wandel gaat en het poolgebied verlaat of zelfs in twee delen breekt. Over de noordpool stijgt daardoor de luchtdruk en is er in plaats van een lagedrukgebied, uiteindelijk sprake van een hogedrukgebied. Gevolg is dat de westenwind gaat liggen of zelfs omkeert een een oostenwind wordt.
Net zoals er een invloed is van de gebeurtenissen in de troposfeer richting stratosfeer (en PV), is er ook nog een (onduidelijke) invloed van de stratosfeer richting troposfeer. Met andere woorden, het gedrag van de PV zou een invloed hebben op de circulatie die ons weer bepaalt. Zo zou een stilvallende PV kunnen zorgen dat de gewone straalstroom ook verzwakt en kan gaan slingeren. Dit vergroot op zijn beurt de kans op blokkades in de atmosfeer en de kansen op winterweer. Een 1 op 1 verband is er echter niet.
Bovendien staat niet elke verzwakkende straalstroomsituatie garant voor winterweer bij ons, het hangt er immers sterk van af waar de blokkades ontstaan. Bovendien blijkt dat er bijna elk jaar wel een SSW plaatsvind en uiteraard kennen wij helemaal niet elk jaar een periode met winterse toestanden.
Het mag duidelijk zijn dat het PV fenomeen sterk overroepen wordt en vooral nog de gevolgen voor ons weer.
Dit gezegd zijnde komen de berichten van deze PV niet zomaar in de media. Er is immers sinds de laatste decade van van december een SSW aan de gang die tot op vandaag gehandhaafd blijft. Intussen is de PV in twee gesplitst en is er sprake van een oostelijke wind rondom de noordpool op zeer grote hoogte. Dit is dus al enkele weken aan de hand en men zou kunnen verwachten dat langzamerhand er een invloed zal te zien zijn naar beneden toe, richting troposfeer. Onderstaande kaarten geven de actuele toestand van de PV waaruit duidelijk blijkt dat de PV is twee gebroken is met een kern boven Centraal-Europa en de andere kern boven Canada.
Omheen de PV stroomt de lucht vandaag in wijzerzin, normaal is dat in de winter tegenwijzerzin
De PV is in 2 stukken gebroken met een kern boven Centraal-Europa en de andere kern boven Canada. Boven de pool is er sprake van een hogedrukgebied. De gele kleur geeft een warm gebied aan boven Siberië op grote hoogte, de koude zone (met temperaturen onder -50 graden) is verschoven weg van de noordpool).
In de 3de decade van december is de wind omheen de PV snel beginnen afnemen en rond de jaarwisseling is deze van richting omgekeerd. De rode kleur in de grafiek geeft de verwachting aan voor de komende dagen waarbij niet meteen een sterk herstel te zien is van de PV.
En wat laten de modellen zien op middellange termijn? Wel, zowel het Amerikaanse als het Europese globale weermodel laten een voorzichtige afkoeling zien naar de laatste decade van de maand. Of op zijn minst is er in beide modellen geen sprake van een doorzettende westelijke stroming (hieronder is het ensemble weergegeven van het Europese ECMWF model). Maar het is erg voorbarig daaraan een aanzet tot winters weer te koppelen en het is al helemaal niet gegrond deze evolutie te linken met gesplitste PV!
