Het gebeurt maar zelden dat ik, als weervoorspeller, verder kijk dan de kaartjes op wetter3 als het om het Amerikaanse GFS model gaat. Op deze site houden de kaartjes op bij +192 uur, wat toch nog een 8 tal dagen vooruit is en wetenschappelijk gezien ver genoeg is als het gaat om binnen de betrouwbare termijn te kijken. Maar...als de laatste kaart er eentje is zoals deze hiernaast, dan wordt het toch flink lastig en wil ik wel eens overschakelen naar de kaartjes van de beroemde Wetterzentrale. Net zoals veel van mijn mede-weerfanatiekelingen, ben ik ten slotte opgegroeid met deze kaartjes van GFS van mr Muller.
In kringen van weerliefhebbers staat zo'n configuratie wel bekend als 'de vinger' richting Groenland, waarmee men plastisch mee wil uitdrukken dat een hoogterug zich sterk ontwikkeld richting Groenland en zo aan de grond tevens voor drukstijgingen zorgt. Tevens zorgt deze configuratie voor een algehele blokkering van de westelijke circulatie over West-Europa en staat de vinger aan de basis van vele historische koudegolven. Zo'n ver doorgeschoten rug tot bij de poolgebieden geeft de zeer koude lucht in het verre noorden immers de kans om zuidwaarts te trekken. Willen we een koudegolf van formaat welke lang genoeg duurt, en is er niet al immens veel koude lucht in onze buurgebieden, dan is zo'n configuratie vaak noodzakelijk. Het is als het ware de eerste stap naar het succes van een koudegolf.
Alles hangt vervolgens af van de ontwikkelingen daarna. Breidt het 'hoofd' van deze rug zich uit naar Scandinavië en warmen de bovenluchten er goed op, met liefst een gesloten hogedrukgebied op 500 hPa, dan is succes vrijwel verzekerd in deze periode van het jaar. Evenzeer kan de rug snel verdwijnen en vindt Atlantische zeelucht onze gebieden snel terug. Kortom, deze kaart is hoe dan ook erg fragiel en zegt nog weinig, doch er schuilt eer groot potentieel in. Nu hebben we uiteraard al eens wat verder gekeken en de 'virtuele' weerkaarten tonen inderdaad een inval van koude lucht vanaf het oosten. De kaarten tonen evenwel mooi aan hoe fragiel alles kan zijn.
De weerkaart hiernaast voor 288 uur ver laten de hogedruk zien nabij Groenland maar tevens een flink en uitgestrekt lagedrukgebied bezuiden dit hogedrukgebied. In vaktermen spreken we van een 'high-over-low blocking'. Er ontstaat hierbij een heus gevecht tussen zeer zachte subtropische lucht en zeer koude polaire/arctische landlucht. De frontlinie bevindt zich op deze kaart...over de Lage Landen. In het verdere verloop wint de zachte lucht (die wint altijd op termijn) en van een echte koudegolf is dan ook geen sprake. Daartoe zou de hogedruk over Groenland zich moeten verplaatsen naar het oosten.
Laat ons duidelijk zijn, ik wil hiermee niet de toekomst schetsen van zaterdag 19 januari, deze termijn overstijgt de serieuze weerkunde. Maar deze virtuele modelkaarten tonen wel aan dat dingen aan het verschuiven zijn op de weerkaarten en laten goed zien hoe snel alles kan veranderen. Mochten deze kaarten al bij benadering uitkomen, dan is een probleem dat de echt koude lucht zich ver verwijderd heeft. Enkele weken terug zat de zeer koude lucht nog vlakbij en was weinig nodig om hem bij ons te brengen. Helaas was de stroming toen erg hardnekkig zuidwestelijk.
Naast de kaarten van GFS laat ook het Europese weermodel ECMWF een overgang zien naar een kouder weertype. Niet enkel op korte termijn, maar tevens ook op langere termijn, al is ook dit model nog aarzelend en lijkt het model, net als zijn Amerikaanse tegenhanger, eerder de opbouw zien van wat potentieel, de eerste stappen richting koudegolf. Ook bij de Europeanen is immers nog geen invallende koudegolf zichtbaar. Doch het is duidelijk dat de komende dagen spannend worden in welke richting deze vertoning uitdraait. Het kan gaan van 'droomensembles' tot tegenvallende 'gewoon winterweer' kaartjes waar velen geen genoegen zullen nemen vrees ik. Inbeukende westcirculatie lijken daarentegen het minst voor de hand liggende..
Maar kom, het blijft een goede zaak dat er één en ander gaat schuiven op de kaarten, want de dagenlange grijze soep waarin we ons bevinden heeft mijn inziens lang genoeg geduurd...