Sneeuw voorspellen in de Lage Landen...geen cadeau!

Als kind leer je dat het enkel sneeuwt bij vriestemperaturen. Dan is de wereld ook nog erg eenvoudig.  Jaren later leer je snel dat het leven lang niet zo 0/1 simpel is, alsook niet het verhaal rond sneeuw.  

En zo komen we rechtstreeks bij de beruchte sneeuwsituatie van vandaag terecht. 

Op zich verliep alles perfect volgens het boekje met een uitstervende depressie over de Noordzee welke zoals voorzien straks naar het westen van België trekt en bijhorende storing die, ook al zoals voorzien, afgelopen nacht over westelijk België trok en deze middag over het oosten aankwam en actueel delen van Nederland aandoet.  Zoals voorzien zorgt de trekrichting van het lagedrukgebied voor een beperkte aanlandige invloed door een eerder zuidzuidwestelijke wind, zelfs in groot deel westelijk België. Lichte door in centrum (+2), +3 eerder in westen en nauwelijks dooi ten oosten van Brussel is de actualiteit.  

Waar liep het mis, en liep het wel mis? Jazeker, het liep ergens wel mis. De sneeuw is er gekomen in een groot deel van het land en bij momenten viel het goed naar beneden met hoe verder landinwaarts hoe dikker de sneeuwlaag. Echter, zeker over het westelijke landsgedeelte viel een deel van de neerslag eerst als regen en smeltende sneeuw en door de natte bodem hadden de vlokken bovendien een achterstand om aan een laag te beginnen. Echter, zowat overal werd de laatste neerslag als sneeuw. Maar tja, als een groot deel van je neerslag als water valt schiet er bijgevolg minder over om een sneeuwlaag te vormen. Daarnaast bleef het kwik en natteboltemperatuur positief zodat de sneeuw zeer waterig was en de sneeuwlaag vaak wat papperig aandeed. Door de wind werd gevreesd voor stuifsneeuw, maar dat heb je vooral bij poedersneeuw door zijn 'droge' losse en lichte karakter. Met nattesneeuw heb je het gevaar voor opstuiven veel minder.

Was dit te voorzien? Wel, ja, en nee. Het gevaar op dit scenario was zeker niet nihil maar je moet , zeker vlak voor de feiten, als voorspeller een richting kiezen en op zo'n moment niet meer afkomen met ' sneeuw' of 'smeltende sneeuw' of misschien wel 'regen'. Je moet de objectieve cijfers volgen van de modellen.

Zowat alle modellen gaven de eerste neerslag over het westen eerst als een mengvorm door positieve temperaturen rond +1°. Maar snel zou deze neerslag, afgaande op onder meer de progtemps, overgaan in sneeuw. Het kwik zou daarbij ook richting nattebol evolueren en dus zakken richting een krappe +0 à +1°. In het centrum zou het kwik met het vriespunt flirten. In werkelijkheid werd dit scenario ook redelijk waarheid, getuige de grafiek hiernaast in Mariakerke bij Gent met tijdens de neerslag een temperatuurdaling richting +1°.

Dat de sneeuwlaag het niet super gemakkelijk zou hebben in de westelijke provincies was van vooraf duidelijk met een nattebol die nooit negatief zou worden. Maar dat de neerslag zo lang als regen en sleet zou vallen was wel een beetje onverwacht. Maar het is niet anders, de grens tussen sneeuw en sleet/regen is beangstigend klein en speelt zich af op een graad. Zie maar hoe snel regenbuien in polaire lucht op 5 minuten tijd plots dikke vlokken kunnen doen dwarrelen. Een foutenmarge van een graad is ook niet zeer abnormaal. Wordt het 21° in plaats van 20°, dan kijkt niemand daar van op en is er geen probleem. Maar wordt het +1 of +2° in plaats van 0°, dan kan dat een verschil geven tussen een pak sneeuw en natte wegen !

Nemen we het GFS model, waarvan ik de kaarten creëer, en waar enkele sneeuwalgoritmen op berekend worden, gebaseerd op eenvoudige fysische wetmatigheiden aangaande verticaal profiel van de (nattebol)temperatuur, dan zien we dat het model op basis van deze algoritmes de eerste neerslag daadwerkelijk als sleet voorzagen (donker groene kleur). Echter, drie uur daarna valt volgens het model alle neerslag als droge sneeuw...

Niet verwonderlijk als we zien dat het model in het westen zit met een Tw rond +0.5° en een T2m rond het vriespunt tijdens de neerslag.

Wanneer blijkt dat het kwik in de onderste luchtlagen een graad hoger was, kan dit voldoende zijn om te verklaren waarom de neerslag zo lang vloeibaar bleef.

Deze sneeuwcase had nog enkele andere belangrijke aspecten tegen. Ten eerste is het pas begin december en is het kwik van de onmiddellijke Noordzee nog een graad of 7. Daarnaast ging er aan deze neerslagzone geen periode vooraf van vrieskou met bijhorende 'plaklaag'. De bodem was ook niet echt bevroren, zeker niet in sterke mate. Allemaal aspecten die het slagen van een sneeuwdek situatie in de hand helpen. Dezelfde situatie een maand later had waarschijnlijk dat graadje te veel te niet gedaan en dan waren de kansen op sneeuw in het westen, en grotere hoeveelheden elders, veel groter...

Sneeuw voorspellen in een maritiem klimaat is geen evidentie maar in geval van twijfel moet het worst case scenario gevolgd worden. Tenslotte bleef een groot deel van de miserie op de weg uit door de anticiperende chauffeur die massaal thuis bleef. Op nogal wat secundaire wegen was er bovendien wel degelijk forse overlast. En dankzij de massale aandacht van deze sneeuwzone in de pers waren de strooidiensten op volle kracht aan het werk. Een graadje kouder en de regen was vroeger in sneeuw overgegaan en was ook sneller blijven liggen, en met iets meer verkeer op de weg was het gegarandeerd dan chaos geweest. Dus dat dit een flop was kan niemand beweren, het is een combinatie van een alerte bevolking en een wat mindere sneeuwlaag dan voorzien.

Overigens zijn er wel degelijk regio's waar men een pak sneeuw te zien krijgt vandaag, denken we maar aan delen van Nederland, waar de occlusie aan het kantelen gaat en dus uren voor sneeuwval zorgt met hoeveelheden tot bijna 20 cm! Dit was gisteren in mijn verwachting al naar voor gekomen dat deze kans er daar in zat. Onderstaande sfeerfoto is genomen in Kessel (NL)...


 Dat het noordoosten van Nederland weinig sneeuw zou zien was trouwens al van gisteren duidelijk.

Conclusie: gelijkaardige situaties hebben vroeger, nu en zullen ook in de toekomst voor dezelfde kopzorgen zorgen. Foutmarges van een graad zijn nu eenmaal inherent aan de huidige weermodellen, zelfs de meest fijnmazige. Dit kan enkel deels opgevangen worden door nowcasting aan de hand van actuele temps, maar voor de maatschappij zijn dergelijke laattijdige bijsturingen grotendeels te laat.

Meer info over winterweer in de Lage Landen is op deze link te vinden.