overdreven berichtgeving

Maandagmorgen, regen en (smeltende) sneeuw, dit staat tegenwoordig garant voor problemen. Zo ook vanmorgen waarbij zo'n 300 km file werd opgetekend. Eigenlijk kwam deze soms uitbundige regenval niet onverwacht. Reeds enkele dagen berekenen de modellen een klein lagedrukgebiedje over ons land vandaag welke gepaard gaat met felle neerslag aan haar westflank. Doordat dit laagje bij ons tot stilstand kwam bleef de band met intense neerslag steeds over dezelfde regio slepen en viel er soms meer dan 30 tot 40 mm neerslag.

Bovendien trok deze depressie ook nog eens koude polaire lucht mee vanuit het noorden en dit gebeurde zeer abrupt in die zin dat gisterenavond de temperatuur diverse graden zakte in nauwelijks een uur tijd. Uiteindelijk begon de regen dan ook op veel plaatsen over te gaan in smeltende sneeuw. Vrijwel nergens werden negatieve temperaturen opgetekend en dus echt sneeuw zou ik het niet noemen. Pure smeltende sneeuw, welke even bleef liggen door de soms aanhoudende en intense hevigheid. Maar wie de webcams in ons volgde zal zelf gezien hebben dat het zowat nergens echt wit lag. Laat staan een dik sneeuwtapijt in Vlaanderen.

Toch berichtte de krant Het Laatste Nieuws over een dik sneeuwlaag over zowat half Vlaanderen. Dit is berichtgeving welke in geen geval getolereerd kan worden, het geeft een verkeerd beeld van de situtaite en suggereert bovendien dat weervoorspellingen verkeerd waren, want die dikke pakken sneeuw waren niet voorzien. Tuurlijk niet, ze zijn er ook niet geweest! De titel van het bericht (hieronder) maakt ook nog eens gewag van 'monsterfiles'. Als men 300km file al een monsterfile noemt, wat waren dan de sneeuwfiles van eerder deze winter toen er 4 keer zo veel file stond?

In feite wordt sneeuw altijd geassocieerd met negatieve temperaturen. Zo hebben we het toch op school geleerd, neerslag bij temperaturen boven nul is regen, anders is het sneeuw. Maar was het allemaal zo makkelijk, dan waren meteorologen en weervoorspellers snel klaar met hun taak. Zo simpel is het helaas niet. Er kan wel degelijk sneeuw vallen bij positieve temperaturen, zelfs bij +5 à +6° kan het sneeuwen. Evenzeer als het bij -3° kan regenen!

De verklaring hiervoor dienen we te zoeken bij de eigenschappen van water en al zijn bestaanstoestanden (vast, vloeibaar, gasvorm) en dan wordt het snel allemaal complex. Het komt er evenwel op neer dat de neerslag in onze regio meestal als sneeuw begint, hoog in de wolken. Ook als het aan de grond gewoon regent, is deze regen vaak als sneeuw begonnen. Dit omdat het hoger in de lucht kouder is dan beneden. Bij het vallen van deze sneeuwvlokken zullen zij vaak terecht komen in een warmere regio en smelten de vlokken tot druppels en wordt de sneeuw dus regen.

Echter, komt dit smelten te laat, dan vallen de vlokken als 'smeltende' sneeuw. Maar er is nog een andere factor: de eigenschap van verdampend water om de lucht af te koelen. Immers, vallen de sneeuwvlokken doorheen een luchtlaag die niet geheel verzadigd is met vocht, dan zal er altijd ook een deel verdampen van die vlok onderweg. En het is fysisch een feit dat er voor het verdampen van vocht een beetje energie nodig is. Niks voor niks immers in de natuur! Dit beetje energie wordt gehaald uit de vlok en de lucht eromheen en is warmte. Dus er wordt een beetje 'warmte' ontnomen, we noemen dit latente warmte. Wanneer er maar genoeg vlokken naar beneden vallen en de lucht niet té warm is onderin, dan kan de afkoeling zelfs enkele graden zijn en koelt de warmere luchtlaag waardoor de sneeuw valt zodanig af dat ze koud genoeg blijft om de sneeuw als sneeuw te laten vallen tot aan de grond. Dit is ook wat er vandaag gebeurde. Door de hoge intensiteit van de neerslag werd de temperatuur onderweg naar beneden gehaald, richting 'natteboltemperatuur' zoals we dit noemen. Hierdoor sneeuwde het dus bij pakweg +2 graden. Maar echt droge sneeuw kan men dit nauwelijks noemen, de sneeuw was erg plakkerig en vormde weliswaar soms een witte laag, zeker op vegetatie (want deze is altijd wel nog wat kouder dan bijv. een asfaltlaag), maar een echt sneeuwdek is het geenszins.

Vanmorgen trouwens was het niet anders, de wegen waren doorgaans allesbehalve bedekt met een sneeuwlaag, het was meer waterglad en soms papperig. Was er sprake geweest van een sneeuwlaag op de weg dan stond er beslist 1000 km file ipv 300 km. Ook de reactie van het verkeer op vallende vlokken waarmee men soms geen rekening mee hield en enkele ongevallen lagen aan de oorsprong van het drukke verkeer. We mogen niet vergeten dat regenval op een maandagochtend tegenwoordig al genoeg is om lange files te veroorzaken, dat het nu om soms smeltende sneeuw ging was dus maar een beperkte extra factor...
Dat de smeltende sneeuwval begin maart nu zo'n aandacht kreeg in de media, en dat diverse belangenverenigingen zich druk maakten over al dan niet bestrooide wegen, illustreert hoe fragiel de maatschappij tegenwoordig is geworden tegenover 'normale' natuurelementen. En beterschap is geenszins te verwachten, wel integendeel.

Sneeuwval in maart is geenszins een uitzondering. De koude lucht in het noorden is nog steeds aanwezig en deze kan zomaar binnen vallen. Zo was het gisteren nog vlot 8°, actueel moeten we het doen met amper 2°! Klassiek zijn de voorjaarsbuien, waar ook vaak kort maar hevig sneeuw valt en het verkeer erg kan hinderen. Echt Maartse Buien zijn dit vandaag niet, maar het typeert de wisselvalligheid wel van maart, de ene week kan het al eens 20° worden, de week erna kan er een sneeuwlaag liggen.

Zo lag er begin maart 1986 op de Ardense hoogten nog 35 cm sneeuw. Op 11 maart 1970 lag er in Botrange maar liefst een halve meter sneeuw. Eind maart 1952 lag er in Vlaanderen een sneeuwlaag van 2 tot 8 cm. Maar zover terug in de tijd moeten we geenszins, op 2 maart 2005 vielen 10tallen cm sneeuw over delen van Nederland, getuige de foto hiernaast uit Meppel (bron: weerwoord). Ook op 24 maart 2008 lag er in delen van Limburg tot 5cm sneeuw in de ochtend.